همنوا | زهرا حسین زاده

بیراه نیست اگر عینالی را مظلوم‌ترین کوه ایران بنامیم. کوهی که رفته‌رفته دارد «هویت طبیعی کوه‌ بودن» را از یاد می‌بَرَد و به محدوده‌ای انباشه از آهن و سیمان و سازه‌های مصنوعی  تبدیل می‌شود.

دستکاری در طبیعت عینالی، با جنگل‌کاری انبوه در دامنه‌ها آغاز شد. مدیران تبریز، از دهه 70 تصمیم گرفتند در خلقت و مصلحت خدا تجدید نظر کنند و «کوه» را تبدیل به «جنگل» کنند. اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد و از 10 سال پیش، تصمیم بر این شد که به ترکیب کوه و جنگل، دریاچه هم اضافه کنند! آخر در کجای جهان دیده‌اید که در اوج «بحران آب»، در قله کوه، دریاچه بسازند و با هزینه سنگین، آب را به بالای کوه پمپاژ کنند؟ روزی روزگاری اگر زلزله بیاید یا کوه، رانش کند، معلوم نیست آب خروشان این دریاچه، چه بلایی بر سر هزاران حاشیه‌نشین بی‌پناه در پایین عینالی خواهد آورد.

نیمی از وسعت عینالی با سنگفرش پوشیده شده و تنفس طبیعی کوه، مختل شده است. امری که به گفته کارشناسان، می‌تواند به فرسایش خاک بینجامد و کوه را به وضعیت ناپایدار برساند.

احداث آمفی‌تئاتر، دیگر تصمیم نابخردانه‌ در عینالی است که با حفاری سنگین انجام شده و طبیعت کوه را در حصار سیمان و پلکان قرار داده است. این آمفی‌تئاتر، سال‌هاست که تاسیس شده اما تقریباً بلااستفاده است. آب‌و‌هوای سرد تبریز در بیشتر ماه‌های سال، اجازه بهره‌برداری مطلوب از این مجموعه را نمی‌دهد. حتی خود مدیران عینالی نیز نمی‌تواند محتوای مداوم و موثری برای این آمفی‌تئاتر بی‌مصرف پیدا کنند.

در کمال ناباوری، در دامنه عینالی، مسابقات موتورسواری برگزار می‌کنند، بدون این‌که توجه کنند این اقدام می‌تواند به تحریک گسل‌ شمالی تبریز و رانش کوه منجر شود.

احداث روستای بوم‌گردی دند در ارتفاعات عینالی، از دیگر اقدماتی است که در چند سال گذشته مدیران عینالی با آب‌و‌تاب از آن یاد می‌کنند. اما هر مخاطب صاحب‌ذوقی می‌داند که این روستا، اصالت و حقیقت ندارد و مدیران عینالی سعی دارند با ایجاد «نوستالژی مصنوعی» از عواطف گردشگران، بهره‌گیری کنند.

طرح‌های خدماتی، گردشگری و عمرانی، یکی پس از دیگری، در عینالی بیداد می‌کند، تا آرام‌آرام، کوه سرخ عینالی، به یکی از بزرگترین تفرجگاه‌های‌ کوهستانی کشور تبدیل شود. جاده‌سازی در دامنه، سنگفرش مسیر، توربین‌های بادی، تله‌کابین، حصارکشی، یادمان شهدای گمنام، رستوران، کافی‌شاپ، گالری، اقامتگاه بومگردی، سالن چندمنظوره،  مرکز امداد و نجات کوهستان، ایجاد شبکه توزیع آب خام، احداث چندین نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی در ایستگاه‌های مختلف، محوطه پرورش قوچ و میش وحشی، مزرعه شترمرغ، آلاچیق، تجهیزات ورزشی، آبخوری، صندلی و نیمکت و سطل‌های زباله،  از جمله الحاقات عمرانی و خدماتی و گردشگری عینالی در دو دهه اخیر بوده‌است.

عینالی، مهم‌ترین جلوه طبیعی تبریز است. تجربه نشان داده، طبیعت، بسیار صبور و مهربان است، اما وقتی کاسه صبرش لبریز شود، پیر و جوان و کودک و زن و مرد نمی‌شناسند. فعلاً زمانه، زمانه صبر عینالی است، اما این قصه سر دراز دارد. «صبر عینالی» را بیش از این محک نزدید.