فصل پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حق حاکمیت ملت اشاره کرده و به قوای ناشی از آن پرداخته است.

به عبارت دیگر طبق قانون اساسی، قوای حاکمیتی تماما ناشی و منبعث از حق حاکمیت ملت است. با مداقه در این اصل مشخص می‌شود که شرکت در انتخابات یک حق ملی به شمار می آید و سنگینی این حق از هر تکلیفی سنگین تر است و اجرای صحیح قوانین و مقررات منوط به آگاهی مردم از جریانات سیاسی و اجتماعی و انتخاب اگاهانه است. با توجه به این که قانون اساسی طبق اصل ۵۶ چنین حقی را فطری و ذاتی می داند هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نمی تواند این حق الهی را از انسان سلب نماید. از نظر اسلام، با توجه به این که انسان مظهر اسما الهی است و خلق کردن و خلاقیت از مظاهر جمال حضرت حق بوده، انسان به عنوان فاعل مختار از چنین قابلیت و شایستگی برخوردار می باشد. از طرف دیگر، طبق صراحت اصل ۵۶ قانون اساسی هیچ کس نمی تواند این حق الهی را در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد. بنابراین در زمانه ای که همگان ادعا می کنند با توجه به احساس تکلیف شدیدی که در ما ایجاد شده مجبور به کاندیداتوری شده ایم بر رای دهندگان و انتخاب کنندگان واجب است اعمال این حق خود را نه بر احساسات و هیجانات کاندیداها، بلکه بر اساس آگاهی از وضع سیاسی و اجتماعی و برنامه ها و توانایی‌های آنها تنظیم بکنند. مع الاسف با عدم احزاب سیاسی و شکل نگرفتن بنیان های قوی مشارکت و مطالبه گری، هر روز افراد جدیدی با چهره های متفاوت با همان انگیزه های واحد احساس تکلیف در صحنه حاضر شده و عدم توانایی در اجرای برنامه های خود را به گردن دیگران می اندازند. لازم به ذکر است که احساس تکلیف دو طرفه بوده و کسی بعد از انتخاب شدن در خود احساس تکلیف برای دل کندن از پست و ریاست نمی کند. در حالی که اگر واقعا کسی بر اساس تکلیف وارد صحنه سیاسی شود در صورت احساس عدم توانایی باید فورا صحنه را ترک نماید؛ امری که در صحنه سیاسی ایران محال بوده است. علیرغم تمام شعارهای کاندیداها لازم است که هر کس حداقل در انتخاب کردن مثل کاندیداها صرفا به احساس تکلیف صرف اکتفا ننماید و آگاهانه با سنجش عملکرد و پاکدستی کاندیدا اقدام نماید و مطمئنا انتخاب نکردن بهتر از انتخاب غلط است. چرا که آثار یک انتخاب تنها به خود فرد باز نمی گردد.

به کاندیدایی که شعار میدهند رای ندهیم

طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نماینده به عنوان وکیل مردم می باشد. براین اساس، نماینده متجلی خواسته های مردم و بارزترین نماد و مظهر مردم سالاری است. بر اساس نماینده حاضر در مجلس می توان سطح و کیفیت مردم سالاری را در یک کشور مورد سنجش قرار داد. بر اساس تجربه کشورهای احزاب محور، اشخاص محوریت ندارند لکن بر این روال نیز ایراداتی متصور هست. متاسفانه در کشور ما که کاندیداتوری شخصی هست اهمیت نمایندگی مردم به درستی برای همگان مشخص نشده است. مهمترین ویژگی نماینده علاوه بر تخصص داشتن، داشتن راه حل مشخص در زمینه های معین برای حل مشکلات است. بنابراین شعار دادن و بازگویی دردها، بدون تعیین راه حل واضح و مبرهن نوعی حقه‌بازی تبلیغاتی محسوب می‌شود.لازم است دیگر به کاندیدهایی رای بدهیم که راه حل مشخص برای مشکلات جامعه داشته باشند و کاندیدایی شایسته‌تر است که میزان راه حل‌های مشخص بیشتری داشته باشد.

اصل شفافیت عملکرد مسوولین بر اساس قانون اساسی

یکی از اصول مغفول قانون اساسی، اصل ۸ است. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مردم و مسئولان در مقابل همدیگر مسئول بوده و صد البته مسئولیت مسئولان در مقابل مردم مهم‌تر است. یکی از زمینه‌های لازم برای ایفای تعهدات مسولان، نظارت مردم بر عملکرد آنها است و چنانچه مردم بر عملکرد مسئولان هیچگونه آگاهی نداشته باشند نمی توانند عملکرد آنها را ارزیابی نموده و نتیجتا نخواهند توانست نسبت به عملکر آنها واکنشی نشان دهند. چنانچه این روند ادامه یابد همچنان اصل ۸ قانون اساسی مغفول خواهد ماند. بنابراین حاکمیت لازم است بسترسازی عملی در جهت اجرای اصل ۸ قانون اساسی به عمل آورد تا بیشتر از این، اصل مهم نظارت مسکوت نمانده و جنایت علیه عدالت و حقوق مردم صورت نگیرد. لازمه اجرای این اصل شفافیت عملکرد در همه زمینه‌ها است.

دکتر علی جوانبخت