همنوا- مهدی نعلبندی / چهارم مرداد یادروز شیخ صفی‌الدین اردببلی، بزرگ خاندان صفویه است که بنیانگذاران ایران معاصرند. تبریز، اولین پایتخت این سلسله مقتدر و جلیل است که از اردبیل برخاستند و شاه اسماعیلشان در گیلان نموّ یافت.

تبریز برای شاه اسماعیل، یک دلتنگی غریب بود و دیوان شاه اسماعیل خطایی، عطر حیدر کرار دارد. شاه اسماعیل بنیانگذار صفویه در چالدران شکست خورد و عثمانی هنوز که هنوز است از جنگی که غالب آن بوده، می‌ترسد. و شاه سلطان حسین آخرین پادشاه صفوی نیز، از افاغنه شکست خورد. هر دو شاه صفوی شکست خوردند، اما اولی ایران را ساخت و دیگربار بر خریطه جهان بازگرداند و دومی ایران را باخت.

شاه سلطان حسین وقتی ایران را وا می‌نهاد سرمست از ایرانی بود که بر کاغذ نوشته بود و در نونش می‌شد حرمسرایی از زیبارویان محروسات به راه انداخت. فرق او و شاه اسماعیل در همین بود. یکی ایران را ساخت و یکی ایران را باخت. در بین خطاطان مشهور است که میرعلی نون کوچک می‌نوشت و سلطان حسین نون فراخ. هر کدام قدر وسع سفره‌شان. و کشورها بر سفره‌های رنگارنگ است که فروخته می‌شوند.

صفویه، سه پایتخت داشت و دویست سال بر ایران حکومت کرد. شاه اسماعیل موسس سلسله در تبریز تاج گذارد و اذان شیعه را بر مناره ها برد و از محقق اردبیلی اذن گرفت. و دو پایتخت دیگر صفویه فزوین بود و اصفهان. قزوین شاه طهماسب و اصفهان شاه عباس. و قزوین شاه طهماسب بود که بر عزالدین حسین همدانی عاملی جبعی که از بعلبک بود و شاگرد شهید ثانی زین‌الدین بن علی عاملی جُبَعی آغوش گشود تا شیخ بهایی در ایران قد کشد و عاشق ایران شود و بشود رفیق شفیق و مشاور امین و شیخ‌الاسلام مقتدرترین پادشاه صفویه که شاه عباس باشد.

بارها گفته‌ام که فرهنگ ایران، هر صد سال یک شیخ بهایی پرورده، اما هر هشتصد سال یک شاه عباس پیدا می‌شود. این چند سطر در یادروز شیخ صفی تجمیع و تدوینی مجدد بود از خرده تاملاتم در باب صفویه. و اما شهیدان؛ شهیدگاه بقعه شیخ صفی برای من شهیدستان تاریخ است در هر زیارت که داشته‌ام. و آرامگاه شهیدانی است که و برای ایران مقتدر شیعی خون دادند و به گاه رجز پای بر زمین می‌کوفتند و می‌گفتند: اگر خسته جانی بگو یا علی. صفویه، سلسله اشهد ان علیا ولی الله است. به قول حضرت آقا خدا رحمت کند صفویه را: بو خطایی‌نین گناهین سن گتورمه یوزینه شاه مردان، شیر یزدان، سرّ سبحانیم مدد