به گزارش همنوا، هر برش پیتزا ۳۰ هزار تومان، این جدیدترین نوع فروش غذایی است که بعد از گرانی های اخیر خریدش در توان بسیاری از خانوارها نیست. پیتزای کاملی که این روزها خریدش بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ هزار تومان آب می خورد، از سبد خرید بسیاری از مردم خارج شده است. اگر حداقل مزد یک کارگر ساده را ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و دستمزد روزانه را حدود ۱۹۰ هزار تومان در نظر بگیریم، می توان گفت که خرید یک عدد پیتزای کامل تقریبا معادل حقوق یک روز کارگر است.

رستوران داران و مراکز عرضه غذا می گویند بعد از حذف یارانه ارزی و رشد قیمت مواد غذایی، غذا خوردن در بیرون از خانه دیگر یک تفریح لاکچری بوده و در عمل دیگر در توان دهک های پایین درآمدی نیست. البته دیگر دهک های متوسط هم قادر نیستند برای صرف غذا به بیرون از منزل بروند. به عنوان مثال یک شام ۳ نفره در خارج از منزل دست کم ۵۰۰ هزار تومان آب می خورد. رستوران دارها برای فرار از گرانی ها ناچار شده اند که ساندویچ ها یا پیتزا های کوچک تری را در منوی غذایی خود جای بدهند. به عنوان مثال هم اکنون یک برش پیتزای پپرونی حدود ۳۰ هزار تومان فروخته می شود. در سایر بخش ها هم شرایط چنگی به دل نمی زند و اوضاع دست کمی از فست فودها ندارد.

یک فست فودی در خیابان ویلا می گوید: خرید مواد اولیه نقدی شده و ما همیشه برای یک ماه خرید می کردیم. اما قیمت ها آنقدر بالا رفته که سرمایه نقدی ما کم شده، ضمن این که مشتری های ثابت هم به شدت کم شده اند.

وی می گوید: قیمت پنیر پیتزا، نان و کالباس و سوسیس تا ۵ برابر در چند ماه اخیر افزایش یافته و چون در این منطقه بیشتر کارمند هستند، لذا فروش ما از نصف هم کمتر شده است.

وی در پاسخ به این سئوال که برای فروش بیشتر چه کاری کرده اید؟ گفت: دو غذای معروف ما یکی ساندویچ بیکن و دیگری پیتزا مخصوص فروششان به ترتیب ۷۰ و ۸۰ درصد کم شده. ما مجبور شده ایم برای این که خودمان را با قدرت خرید متقاضیان محلی و اداری اینجا تطبیق دهیم هات داگی ارزان با کیفیت پایین گوشت اوردیم و ساندویچ را با ۴۰ هزار تومان عرضه می کنیم که فقط قیمت نان باگت آن ۱۰ هزار تومان است.

در این میان برخی ساندویچ فروشی ها نیز کارگران ایرانی خود را اخراج کرده اند و کارگران افغانستانی را جایگزین کرده اند. انها برای کاهش هزینه هایشان حداقل پول تامین اجتماعی را کمتر می دهند.

میر ابراهیمی رییس اتحادیه رستوران و سلف سرویس می گوید: بعد از گرانی های اخیر فروششان حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و دخل و خرج بسیاری از رستوران ها هم دیگر با هم جور نیست.

او با بیان اینکه رستوران ها بر اساس مصوبه سازمان حمایت غذای خود را با ۲۰ درصد سود و حتی کمتر از آن عرضه می کنند، گفت: با این وجود هر روز از تعداد مشتریان این صنف کمتر می شود و بسیاری از مغازه دارها در بهترین حالت هزینه اجاره مغازه و پرداخت حقوق کارگران بر می آیند.

البته این تنها تغییر در سبک خرید مواد غذایی مردم ایران نیست. همین دو روز پیش بود که دارایی‌نژاد رییس اتحادیه بارفروشان در گفتگو با یکی از رسانه های خبر با اشاره به کاهش ۵۰ درصدی خرید میوه از سوی مردم، گفته بود که این روزها خرید میوه دانه ای شده است. حال آنکه در گذشته مردم دست کم ۲ کیلو میوه می خریدند. پیش از این نیز فعالین کشاورزی از دزدی میوه از باغات کشاورزی خبر داده بودند. دزدی هایی که بیشتر حاصل تورم بالای مواد غذایی در ایران و قدرت پایین خرید مردم است. گزارش های جهانی هم این ادعا را تایید می کند. بر اساس آخرین گزارش بولتن امنیت غذایی بانک جهانی ایران جزء ۱۰ کشور جهان با بالاترین نرخ تورم مواد غذایی قرار گرفته است.

دو رویکرد متفاوت در حوزه سلامت

در این میان سعیده سماواتی کارشناس تغذیه درباره اثرات گرانی ناگهانی غذا های رستورانی و فست فودها می گوید: ما در حوزه سلامت و در برابر این گرانی ها با دو رویکرد کاملا متفاوت روبرو هستیم.

سماواتی خاطر نشان کرد: در میان طبقه مرفه و دهک های بالاتر احتمالا مصرف معقولانه تر و حساب شده تر را داریم. زیرا آنها مجبورند برای خوردن غذای با کیفیت هزینه بیشتری بدهند و لذا پرهیز از اسراف و اصلاح عادات های غلط غذایی را در دستور کار قرار خواهند داد. به عنوان مثال مصرف پیتزای بزرگ برای یک نفر بسیار فراتر از حد کالرهای های مورد نیاز بدن است و فروش تکه ای بر خلاف تصور کاری منطقی برای افرادی است که به سلامتی خود اهمیت می دهند. ضمن این که این نوع فورش در خارج از کشور بسیار مرسوم است همان طور که فروش دانه ای میوه مرسوم بوده است.

وی افزود: در صورت ادامه گرانی مواد غذایی برای دهک های پایین موجب سوء تغذیه به ویژه در میان دهک های پایین ساکن در شهر های بزرگ خواهدشد. به ویژه آن که تلاش برای ارزان نگه داشتن قیمت از سوی رستوران ها و فست فودها به معنای کاهش کیفیت و استفاده از مواد اولیه نامرغوب است.

این کارشناس تغذیه گفت: آن چه مایه نگرانی است، افزایش سبد هزینه ای خوراکی های سالم برای دهک های مختلف است که نمود آن به تدریج در قالب سوئ تغذهیه ها و آثار آن نمود پیدا خواهد کرد.

سلامت ایرانی ها در معرض خطر

اما کاهش مراجعه مردم به رستوران تنها مشکل تورم بالای این روزهای اقتصاد ایران نیست. تورم ۸۹ درصدی مواد غذایی در کشور به شدت سلامت ایرانی ها را تهدید می کند. آمارهای اعلامی نشان می دهد که مصرف بسیاری از مواد غذایی در میان خانوار های ایرانی کاهش داشته است؛ به طوری که حتی غلامرضا کشاورز حداد، عضو هیات مدیره دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف اعلام کرده «پیمایش بودجه‌ ای خانوار، کاهش تدریجی و پیوسته مواد لبنی در سبد مصرفی مردم ایران را نشان داده است. بر این اساس سرانه مصرف ماهانه‌ لبنیات از ۵.۰۴ کیلوگرم در دهک اول و ۸.۳۸ کیلوگرم در دهک دهم در سال ۱۳۸۴ به ۲.۳۵ کیلوگرم در دهک اول و ۴.۲۸ کیلوگرم در دهک در سال ۱۳۹۹ رسیده است. در واقع بر اساس این مطالعه میزان مصرف لبنیات ثروتمند ترین دهک یعنی دهک دهم در سال ۹۹ به طرز عجیبی کمتر از میزان مصرف فقیرترین دهک یعنی دهک اول در سال ۸۴ است.

همچنین گزارش های منتشر شده از طرف مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی ایران هم نشان می دهد که در سال ۱۳۹۰ مصرف سرانه گوشت دام ۱۳ کیلوگرم بود اما در سال ۱۴۰۰ به ۶ کیلوگرم رسید. به عبارتی مصرف گوشت در سال ۱۴۰۰ به کمتر از نصف میزان سال ۱۳۹۰ رسید. همچنین در سال ۱۳۹۰ سرانه مصرف برنج ۴۴ کیلوگرم بود اما در سال ۱۴۰۰ به ۳۵ کیلوگرم کاهش پیدا کرد. یعنی در سال ۱۴۰۰ مصرف سرانه برنج ۰٫۸ سال ۱۳۹۰ بود. لازم به یادآوری است که از اردیبهشت امسال دولت تصمیم به حذف یارانه ارزی گرفته و شاهد رشد شدید قیمت ها در کشور بودیم. با این اوصاف کاهش قدرت خرید خانوارها و حذف مواد غذایی از سبد مصرفی مردم در سال ۱۴۰۱ نگران کننده تر هم شده است.