به گزارش همنوا، فلز مس یکی از قدیمی‌ترین عنصرهای شناخته شده توسط بشر است که از دیرباز کاربرد بسیاری در تولید محصولات مختلف داشته و امروزه نیز در صنایع مختلف و سیم‌کشی‌های ساختمان و سطح شهر استفاده می‌شود؛ یکی از کاربردهای این فلز تهیه انواع فلز در اشکال مختلف است که امروزه استفاده از آن نیز در سطح جامعه بسیار دیده می‌شود، اما باید دانست که استفاده بسیار از این ظروف بر خلاف فواید، باعث ضررهایی به متابولیسم بدن خواهد شد و باید مصرف ظروف مسی را کاهش‌داد. برای شناخت بیشتر فلز مس و بررسی کاربرد و ویژگی‌های آن با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

فلز مس چیست؟

با اینکه تمامی عناصر جدول تناوبی مهم است، اما فلز مس به دلایلی بسیار اهمیت دارد؛ این فلز با نماد Cu عنصر شماره ۲۹ در دسته واسطه جدول تناوبی قرار دارد و با توجه به آرایش الکترونی خاص ویژگی‌ها و کاربردهای بسیاری نیز دارد.

بسیاری از ویژگی‌های این فلز در بین مردم شناخته شده و مشخص است؛ این فلز در نقاط مختلفی مانند خطوط انتقال برق به عنوان کابل‌های مسی، سیم‌کشی ساختمان، ساخت و ساز و صنایع استفاده می‌شود و کاربردهای بسیاری دارد، اما این عنصر ویژگی‌های بسیاری دارد که برخی از آن‌ها شناخته نشده‌اند؛ یکی از کاربردهای آن در بدن انسان است و نیاز بدن محسوب می‌شود؛ البته استفاده بیش از حد این فلز توصیه نمی‌شود و باید به اندازه مصرف شود.

به طور کلی فلز مس کاربردهای بسیاری در پزشکی و تجهیزات آن، صنایع پتروشیمی، پالایشگاه، مکانیک، تأسیسات ساختمان، صنایع باتری‌سازی و خودروسازی دارد و با اینکه میزان رسانایی و مقاومت حرارتی این فلز از طلا و نقره کمتر است، اما به دلیل مقرون به‌صرفه بودنش در صنایع مختلف بسیار استفاده می‌شود.

تاریخچه مصرف فلز به چه زمانی باز می‌گردد؟

استفاده از فلز مس و تاریخچه آن به گذشته بسیار دوری باز می‌گردد و یکی از دلایلی که به شیمی کیمیاگری می‌گویند استفاده از فلز مس و ترکیب آن با دیگر عناصر است؛ در گذشته واکنش‌هایی ترکیب مس با برخی آلیاژها موجب طلایی شدن رنگ فلز می‌شد و افراد تصور می‌کردند مس را به طلا تبدیل کرده‌اند؛ برخی از افراد از این ویژگی فلز مس سو استفاده کرده و با ترکیب مس و آلیاژهایی مانند روی و حرارت دهی رنگ مس را طلایی کرده و با توجه به تفاوت قیمت بسیار میان این دو فلز آن را به عنوان طلا به فروش می‌رساندند.

مس مورد نیاز بدن از چه راه‌هایی تأمین می‌شود؟

یکی از راه‌های تأمین مس مورد نیاز بدن استفاده از منابع طبیعی است؛ این عنصر در برخی از آجیل‌ها، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات به مقدار قابل توجهی وجود دارد و افراد با مراجعه به این مغذی‌ها می‌توانند سلامت خود را بهبود ببخشند و از بسیاری بیماری‌ها جلوگیری کنید.

این عنصر برای چه بیماری‌هایی مفید است؟

مس می‌تواند کم خونی را برطرف، پوکی استخوان را کاهش و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. یکی از اقدامات کشورهای خارجی در شیوع ویروس کرونا عرضه قرص‌های مس ترکیب شده با روی و آهن برای افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و تجویز آن برای بیماران بود؛ این عنصر می‌تواند در کاهش رادیکال‌های آزاد جهت پیشگیری از سرطان نیز مؤثر باشد.

کدام منابع طبیعی دارای مس است؟

مواد مغذی که در آن‌ها مس وجود دارد و می‌توان این عنصر را از آن‌ها استخراج کرد شامل: نان، سبوس گندم، میوه‌های مختلف و خرما است؛ برخی میوه‌های استوایی مانند آووکادو نیز دارای مس است، اما از نظر اقتصادی استفاده این میوه‌ها توصیه نمی‌شود و بهتر است از موارد جایگزین استفاده شود.

آیا امکان تبدیل مس به طلا وجود دارد؟

بله؛ امروزه در کشور چین تحقیقاتی انجام شده است که طی آن با پرتاب‌های اشعه و واکنش‌های بسیار پیچیده تلاش‌هایی در زمینه دستیابی این این تکنولوژی وجود دارد تا عناصری مانند مس و آهن را به طلا و فلزات با ارزش تبدیل کنند؛ این مسئله با توجه به پیشرفت کنونی علم دور از دسترس و غیر ممکن نیست.

استفاده و بهره‌وری از مس در ایران دارای چه جایگاهی دارد؟

ایران از دیرباز در استفاده از مس توانمند بوده و اگر شرکت‌های استخراج این عنصر ارزشمند و دانش‌بنیان‌ها پیرامون آن سرمایه‌گذاری و از خام فروشی خودداری کنند، می‌توانند محصولاتی جدید و کاربردی تولید و به اشتغالزایی نیز کمک کنند.

آیا استفاده از ظروف مسی در خانه‌ها صحیح است؟

در ایران تفکر عامه مردم بر این است که ظروف مسی می‌تواند در افزایش کیفیت غذا و تأمین فلز مورد نیاز بدن تأثیر بگذارد و حتی از ظروف و بطری‌های مسی استفاده می‌کنند، این تفکر صحیح است، اما نباید حجم استفاده از ظروف مسی به میزان زیادی افزایش یابد؛ استفاده از ظروفی بر پایه عناصری مانند مس، آهن یا روی که به عنوان ظروف روحی در میان مردم شناخته می‌شود تنها تا میزان خاصی مجاز است و استفاده بیش‌از حد آن‌ها صحیح نیست.

دلیل اینکه استفاده بیش از حد ظروف مسی توصیه نمی‌شود، چیست؟

ظروف فلزی هنگامی که حرارت می‌بیند، غلظت کمی از عنصر پایه خود را وارد غذا می‌کند و اگر غلظت این فلزات در غذا افزایش یابد در بدن مشکل ایجاد می‌کند، بر گلبول‌ها تأثیر گذاشته و باعث تپش قلب می‌شود؛ البته استفاده از ظروف مسی به مقدار کم مشکلی نیست، اما اینکه هر روز از ظروف مسی و موارد مشابه استفاده کنیم در آینده مشکل‌ساز می‌شود.