همنوا: مستند «پاییز پنجاه‌سالگی» به کارگردانی محسن اسلام‌زاده و تهیه‌کنندگی مهدی نقویان در شانزدهمین جشنوارۀ بین‌المللی سینماحقیقت امسال پخش شد. مستندی که روایت‌گر آشنایی و همکاری شهید «محمد جمالی» با شهید «حاج قاسم سلیمانی» است. آشنایی شهید محمد جمالی با حاج قاسم سلیمانی از دوران دفاع مقدس آغاز شد، سپس در دوران مبارزه با اشرار جنوب شرق کشور ادامه یافت. سال‌ها بعد با حضور شهید جمالی در سوریه این دوستی  تجدید شد و با شهادت او این دوستی پایان یافت و سال‌ها بعد با شهادت حاج قاسم رفاقت  آن‌ها در عالمی دیگر ادامه‌دار شد.

محسن اسلام‌زاده، مستندسازی است که پیش‌تر با مستندهایش در حوزۀ افغانستان شناخته شده است.  نوع ارتباط‌گیری او با سوژه‌هایش و اطلاعاتی که از موضوعات مستندش دارد، همه گویای این است که  برای این مستندساز، سوژه‌هایی که دارد تبدیل به دغدغۀ شخصی‌اش می‌شوند. جواب‌هایی که در مصاحبه‌ها  می‌شنویم نشان می‌دهد سوژه‌ها با فرد پشت دوربین راحت هستند و بدون تکلف حرف می‌زنند. محسن اسلام‌زاده همچنین به درک قابل تحسینی از روش به تصویر کشیدن احساسات سوژه‌هایش در قاب دوربین رسیده است. پرهیز او از  کلوزآپ گرفتن از سوژه و میدان‌دادن به لانگ‌شات‌های جذاب نشان از آشنایی او با سینما دارد؛ چرا که او به خوبی می‌داند دغدغه‌هایش باید در فرم بروز کند.
این کارگردان در مستند «پاییز پنجاه‌سالگی» دست به خلاقیت جدیدی زده که من نظیرش را در دیگر مستندهای پرتره  کمتر دیده‌ام. 
در این مستند، نریشن و زاویۀ دید از  زبان شهید جمالی نوشته شده است.
 مستند همانطور که از اسمش پیداست باید مستدل و بر پایه واقعیت باشد تا بتواند راهی به‌سوی حقیقت برای بیننده باز کند، اما گاهی پیوندهای خیال‌انگیز در عین وام‌داری از واقعیت می‌توانند مسیر جدیدی برای درک مخاطب به سوی یک موضوع باز کنند.

پیوندهای خلاقانه و اصولی دنیای مستند با  سینمای داستانی قطعاً می‌تواند باعث پیش‌رفت‌های روایی در مستند و عبور از کلیشه‌های مرسوم  شود. هم‌چنین با این روش‌های خلاق یقیناً طیف مخاطبان گسترده‌تری می‌توانند با فضای مستند در تعامل باشند.

باید گفت محسن اسلام‌زاده با ایجاد این ترکیب خیال‌انگیز؛ حلاوت سینمای داستانی را به مستندش وارد کرده است. به امید دیدن مستندهای بیشتر از او و دیگر مستندسازان کشورمان.

یادداشت: محمد خرازی