همنوا - ابوالفضل حمامی؛ آنچه در پشت پردۀ مازوت‌سوزی پنهان است، افزایش مصرف گاز در فصل سرماست که این افزایش مصرف گاز موجب می‌شود تا منابع تأمین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها در فصول سرد سال با کاهش دما به علت ازدیاد مصارف خانگی از منابع گازی برای سیستم‌های گرمایشی و دیگر مصارف، محدود شود و نیروگاه‌ها ملزم به مازوت‌سوزی شوند. مازوت‌سوزی نیروگاه حرارتی تبریز برای پیش‌گیری از مصرف افت فشار گاز خانگی است که این امر اگر‌چه از افت فشار گاز خانگی جلوگیری می‌کند اما تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان است که تنها راه حفظ سلامت شهروندان جلوگیری از مازوت‌سوزی نیروگاه‌های حرارتی است تا شهروندان دیگر در فصول سرد سال با کاهش دما، با آلودگی شدید هوا مواجه نشوند.

پیش از این روح‌الله متفکرآزاد نمایندۀ مردم تبریز، اسکو و آذرشهر و عضو هیأت رئیسه‌ مجلس در پاسخ به خبرنگاران گفته بود: «وزارت نفت تنها در دو حالت مجاز به استفاده از مازوت در نیروگاه تبریز است، اول آن‌که به حدی سرمای هوا تشدید شود که مصرف گاز بالا رفته و در صورت عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها، گاز خانگی و تولید برق به خطر بیفتد؛ دوم نیز در صورتی مجاز بودند از مازوت استفاده کنند که تبعیضی بین نیروگاه‌های شهرهای مختلف نباشد و اگر در تبریز مازوت می‌سوزد در سایر شهرها نیز بسوزد و فقط آذربایجان جور کمبود گاز را نکشد. با بازگشت سرمای هوا نیروگاه تبریز مجبور به مازوت‌سوزی شد اما در سایر شهرهای کشور نیز این اتفاق رخ می‌دهد و اکنون تمام ۱۶ نیروگاه کشور مجبوری از سوخت مازوت استفاده می‌کنند و تبعیض از بین رفته است‌. بر اساس اقداماتی که برای تأمین سوخت نیروگاه حرارتی تبریز انجام شد و از وزیر نفت طرح سوال کرده و با فشاری که به مسئولین وارد شد خوشبختانه مدت‌ها است که در نیروگاه حرارتی تبریز مازوت سوزی نداشتیم ولی اکنون با توجه به کاهش دمای هوا و افزایش مصرف گاز خانگی مجبور به استفاده از مازوت شدند.»

اظهارات روح‌الله متفکرآزاد بیان‌گر یک معضل کلی در کشور است که توأم با وجود نیروگاه‌های حرارتی در شهرهای مختلف کشور،‌ در فصول سرد سال با کاهش دما و افزایش مصرف گاز خانگی برای جلوگیری از افت فشار گاز خانگی شاهد مازوت‌سوزی نیروگاه‌های حرارتی خواهیم بود که این امر، اگرچه از افت فشار گاز خانگی جلوگیری می‌کند اما جامعۀ انسانی را با تهدید جدی و بزرگ آلودگی هوا روبه‌رو می‌کند که چارۀ آن در تعطیلی‌های مستمر مدارس و ادارات جست‌وجو می‌شود اما خسارت این تعطیلی‌ها را باز هم مردم می‌پردازند.

پیش از این نیز، روح‌الله متفکرآزاد در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به جلسه‌ نمایندگان شمالغرب مجلس با رئیس‌جمهور، گفته بود: «اخیراً در مجلس به‌خاطر حذف سهمیه گاز نیروگاه حرارتی تبریز به وزیر نفت تذکر دادم و امروز نیز در این راستا موضوع را با رئیس‌جمهور مطرح کردم و آیت‌الله رئیسی دستور رسیدگی فوری صادر کرد.‌» این اظهارات اگرچه به نوبۀ خود امیدبخش و در پی شفافیت هستند اما آنچه که از این اظهارات انتظار می‌رود، کشیدن خط بطلان بر معادلات مازوت‌سوزی و پایان این چرخۀ معیوب است که این گرمابخشی به شهروندان در فصول سرد سال، بهایی جز تهدید سلامت شهروندان ندارد.

آنچه از اظهارات آقای روح‌ا... متفکر آزاد در سال ۱۴۰۰ مستفاد است، طبق مصوبه وزارت نفت در تابستان، سهم مصرف گاز در نیروگاه‌های حرارتی تبریز و سهند، صفر تعیین شده و به همین دلیل این دو نیروگاه باید روزانه ۱.۸ میلیون لیتر مازوت مصرف کنند؛ یعنی هوای تبریز آلوده به ۳۵۰ تن گوگرد است.

حال، این تمام ماجرای بهادهی شهروندان نیست. در فصول گرم سال نیز، آنچه مشهود بود قطعی برق بود که در پشت پردۀ آن، نشانه‌هایی از استخراج رمزارز به دست آمد‌‌ و باز هم بهای این کمبودها را مردم پرداختند.

محمدحسن آصفری نماینده اراک نیز در آذر ۱۴۰۱ در تذکر شفاهی خود در مجلس گفته بود: «وزارت نفت دائم در حال مازوت سوزاندن است و برایشان تابستان و زمستان ندارد البته ما به عنوان نماینده مجلس کوتاه نمی‌آییم و اجازه نمی‌دهیم اوضاع به این صورت باشد و به این اقدام وزیر اعتراض جدی داریم. وزیر نفت استفاده از سوخت مازوت را به جدیت دنبال می‌کند و توجهی به سلامت و محیط زیست ندارد. وزیر نفت دلیل این اقدام خود را کمبود گاز اعلام کرده که این امر برای ما قابل قبول نیست و ما نباید کمبود گاز داشته باشیم البته اگر این امر در زمستان باشد حرفی نیست، اما در فصل پاییز قابل قبول نیست که بگویند کمبود گاز داریم. براساس قانون هوای پاک که مصوب مجلس

است وزارت نفت وظایفی برعهده دارد و وظیفه همه دستگاه‌ها در این قانون تعریف شده است. وزارت نفت وظیفه دارد که سوخت استاندارد در اختیار نیروگاه‌ها قرار دهد.»

با پذیرش این نامعادلات نامتوازن، آنچه غیرقابل‌قبول است این است که ایران به‌عنوان دومین کشور دارندۀ منابع گازی جهان، در فصول سرد هر سال برای تأمین منابع گاز مصرفی مردم دچار مشکلات جدی است و ناچار است در نیروگاه‌ها از مازوت به جای گاز به‌عنوان سوخت استفاده کند؛ توضیح و تهدید جدی برای سلامت شهروندان این‌که مازوت پالایشگاه‌های داخلی که طبق گفته کارشناسان، سه برابر حداکثر مجاز یعنی حدود «۳۰ هزار پی.پی.ام گوگرد» دارند.

سازمان محیط زیست نیز با توجه به این وقایع به دلیل میزان سولفور بالای موجود در نفت‌کوره (مازوت) تولیدی پالایشگاه‌های کشور که منتج به تشدید آلودگی هوای کلان‌شهرها به‌ویژه در فصول سرد می‌شود، مخالفت خود را با مصرف این سوخت در نیروگاه‌ها اعلام کرده است و‌ آنچه باید به آن اشاره شود این است که ‌مدیریت مصرف سوخت نیروگاه‌ها مستقیما برعهده دولت است و عدم مدیریت سوخت نیروگاه‌ها و روی‌آوردن به مازوت‌سوزی که تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان است در پی قصور و ناتوانی دولت از تأمین منابع سوخت نیروگاه‌های کشور است.

پیش از این اگرچه مازوت‌سوزی انکار می‌شد، اما حقیقت‌جویی‌های فعالان محیط زیست، پرده از این مهم برداشته و حال، مطالبۀ اساسی این است که آیا مازوت‌سوزی پایانی خواهد داشت؟ و بهتر است این پرسش را این‌گونه مطرح کرد که سلامت شهروندان تا چه زمانی تهدید خواهد شد؟