به گزارش همنوا به نقل از مهر؛ در این سال‌های اخیر تعداد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع ایران که دارای اقلیم و پوشش گیاهی متفاوتی هستند، افزایش یافته و علاوه بر نابودی درختان جنگل سبب به هم خوردن اکولوژی می‌شود و حیات جانوران را به مخاطره می‌اندازد.

یکی از این جنگل‌ها که طی چند سال اخیر چندین و چند بار دچار آتش سوزی شده جنگل‌های زیبای ارسباران است که با گرم شدن هوا طعمه حریق می‌شود و خسارات زیادی به دنبال می‌آورد. جنگل‌های ارسباران با ۱۶۴ هزار هکتار وسعت در محدوده شهرستان‌های ورزقان، کلیبر و خداآفرین واقع شده است.

آتش سوزی ترکیب گونه‌های گیاهی عرصه این جنگل‌ها را مختل می‌کند و سبب تضعیف پایداری گونه‌ها و ذخایر ژنتیکی می‌شود.

با اینکه گفته می‌شود علت بیشتر آتش سوزی‌ها توسط انسان و به صورت عمدی آغاز می‌شود ولی حریق گونه‌های مهاجر سطح عرصه را تسخیر می‌کنند و تیپ جامعه گیاهی گذشته را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در عرض چند سال باعث نابودی جنگل‌ها می‌شوند.

«آتش و پروانه» قوز بالا قوز!

در حالی که طی ماه‌های گذشته از سال جاری آتش سوزی گسترده‌ای در ارسباران اتفاق نیفتاده بود ولی هجوم پروانه‌های دم قهوه‌ای که آفتی خطرناک در جنگل هستند باعث بی برگ شدن درختان ارسباران شده بود.

مبارزه با آفت برگ خوار پروانه‌ها هنوز به اتمام نرسیده بود که آتش بلای جان جنگل‌های ارسباران در محدوده خداآفرین شد و منطقه بکر و سرسبزی از این جنگل‌ها در آتش سوخت.

با اینکه در گزارش‌های قبلی نیز نسبت به احتمال آتش سوزی این جنگل‌ها در فصل گرم سال هشدار داده بودیم و کارشناسان بر ضرورت تجهیز امکانات به روز در منطقه تاکید کرده بودند ولی آتش سوزی جنگل‌های ارسباران از روز سه شنبه هفته گذشته آغاز و بالاخره پنج شنبه شب خاموش شد و چندین هکتار از جنگل‌ها در آتش سوخت.

آتش سوزی در منطقه قره تیکانلوی شهرستان خداآفرین در ارتفاعات و مراتع جنگلی ارسباران اتفاق افتاد که همچون سال‌های گذشته در نبود امکانات از بیل و کلنگ برای خاموش کردن استفاده شد.

تیکاف برای مهار آتش

در حالی که جنگل‌های ارسباران در حال سوختن بود و دود غلیظی منطقه و چند شهر را فراگرفته بود، بعداز چند روز بالاخره عصر پنج شنبه بالگرد بسکت دار از تهران به ارسباران رسید تا عملیات اطفا سرعت گیرد. تأخیر بالگردها به اندازه‌ای طولانی بود که آنها وقتی رسیدند دیگر قسمت زیادی از درختان منطقه سوخته بود.

امسال نیز همچون سال‌های گذشته در سایه نبود امکانات نوین و پیشرفته اطفای حریق جنگل‌ها نیروهای داوطلب و هلال احمر در کنار محیط بانان به داد جنگل رسیدند و با بیل و کلنگ برای خاموش کردن آتش تلاش کردند ولی دیر رسیدن بالگرد ویژه برای خاموش کردن آتش جنگل میزان خسارت را افزایش داد.

گفتنی است سال گذشته نیز آتش سوزی یک هفته‌ای در جنگل‌های ارسباران بیش از ۶۰۰ هکتار عرصه جنگلی را خاکستر کرد که بنا به اطلاع دادگستری کل آذربایجان شرقی دو نفر از عوامل آن آتش سوزی پس از دستگیری به زندان محکوم شدند و هم اکنون دوران محکومیت خود را در زندان تبریز سپری می‌کنند.

فقدان امکانات اطفای حریق در ارسباران

یکی از فعالان محیط زیست در شهرستان خدا آفرین که در محل حادثه آتش سوزی جنگل‌های ارسباران حضور داشت و از نزدیک نظاره گر حریق بود در گفت و گو با خبرنگار مهر افزود: امکانات اطفای حریق در شهرستان‌های حوزه جنگل‌های ارسباران وجود ندارد.

اسماعیل پورعلی با بیان اینکه جنگل‌های ارسباران در منطقه خدا آفرین بار دیگر در آتش سوخت و آذربایجان شرقی بار دیگر بخشی از طبیعت بکر خود را از دست داد، افزود: این آتش قلب دوستداران محیط زیست را به درد می‌آورد.

وی با بیان اینکه متأسفانه امسال نیز همچون سال‌های گذشته شاهد کمبود امکانات در عملیات اطفای حریق بودیم، ادامه داد: هربار که آتش جنگل‌های ارسباران را فرا می‌گیرد به دلیل عدم وجود بالگرد و سایر تجهیزات اطفای حریق هوایی، زمان طلایی برای خاموشی آتش از دست می‌رود.

آتش‌سوزی و آفت پروانه دم قهوه‌ای صدها هکتار از جنگل‌ها را نابود کرده است

پورعلی ادامه داد: با توجه به کمبود منابع جنگلی در آذربایجان شرقی و روند رو به افزایش تخریب این منابع به دلایل متعدد از جمله آتش‌سوزی در جنگل که دارای پیامدهای منفی اکولوژیک و اقتصادی بوده، حفظ این منابع بسیار مهم است.

این کارشناس منابع طبیعی افزود: آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران همراه با سایر عوامل مخرب همچون آفت پروانه دم قهوه‌ای که امسال تشدید شده و صدها هکتار از جنگل‌ها را نابود کرده است، همواره این منابع با ارزش کشور را تهدید می‌کند و باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.

انتشار تصاویر و فیلم‌هایی از نحوه خاموش کردن آتش این جنگل‌ها که با خاک و بیل انجام می‌شد، انتقادهای زیادی در فضای مجازی به همراه داشته است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر افزود: عصر پنج شنبه عملیات اطفا با موفقیت به پایان رسید و هم اکنون عملیات لکه گیری در حال انجام است.

محمدباقر هنربر با اشاره به بررسی دلایل این آتش سوزی گفت: این حریق در مناطق صعب العبور اتفاق افتاده بود و میزان آتش سوزی به میزان یک چهارم سال گذشته بود.

فعلاً بررسی خسارت‌ها انجام نشده است و نمی‌توان نظری داد

وی ادامه داد: دو بالگرد سپاه و هلال‌احمر جهت آب‌پاشی و هلی‌برد نیروهای امدادی در این عملیات بودند و در کنار اینها عوامل امدادی، نیروهای ارتش و سپاه و همچنین عوامل محیط بانی و منابع طبیعی در راستای اطفای حریق همکاری کردند. بالگرد هلال احمر برای هلی برن نیروها و بالگرد سپاه هم برای آب پاشی مورد استفاده قرار گرفت.

هنربر در خصوص میزان خسارت این آتش سوزی در ارسباران نیز گفت: فعلاً بررسی خسارت‌ها انجام نشده است و نمی‌توان نظری داد.

ضرورت ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق هوایی در ارسباران

نماینده مردم کلیبر، خداآفرین و هوراند در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق هوایی در قره‌داغ ضرورت دارد.

حسین حاتمی با اشاره به اطفای حریق در جنگل‌های ارسباران اظهار داشت: ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق هوایی در منطقه قره‌داغ، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

نماینده مردم کلیبر، خداآفرین و هوراند در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای صیانت از جنگل‌های مَنطقه‌ی قره‌داغ و با توجه به تراکم جنگل و صعب‌العبور و کوهستانی بودن منطقه، ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق هوایی لازم است.

وی ادامه داد: ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق هوایی و امدادرسانی هوایی در منطقه‌ی قره‌داغ را به جد مطالبه می‌کنیم.

حاتمی بر لزوم اجرای طرح صیانت از جنگل‌های مَنطقه‌ی قره‌داغ تأکید کرد و گفت: متأسفانه از چهار سال قبل، اجرای طرح صیانت از جنگل‌های قره‌داغ متوقف شده و این طرح صرفاً در جنگل‌های شمال کشور اجرا می‌شود.

سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور مسئول اطفای حریق جنگل‌ها است

گفتنی است سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور مسئول اطفای حریق بوده و ستاد کل نیروهای مسلح نیز بر اساس بند ز ماده ۱۴ مکلف به کمک در امداد هوایی است.

علاوه بر این امیدواریم با فرهنگ سازی بین مردم برای خطرات روشن کردن آتش در مراتع و جنگل‌ها و همچنین تهیه امکانات و تجهیزات پیشرفته اطفای حریق در شهرستان‌های سطح حوزه ارسباران شاهد هیچ گونه آتش سوزی در این منطقه نباشیم و اگر اتفاقی نیز رخ دهد تمامی دستگاه‌ها آمادگی لازم برای خاموش کردن آتش را داشته باشند.

با تمام این اوصاف رویه‌های سنتی در مقابله با آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع جوابگو نیست و دیگر با بیل و کلنگ و بدون استفاده از تجهیزات روز و فناوری‌های نوین، نمی‌توان به جنگ با آتش سوزی احتمالی و مهار آن در جنگل‌ها و مراتع آذربایجان شرقی رفت.