به گزارش همنوا، همه چیز از وابستگی به مصرف اعتیاد شروع می‌شود و رفته رفته تغییر خلق و رفتار، در فرد مصرف کننده آشکار می‌شود. شنیدن و دیدن چیزهایی که وجود ندارد و یا تجسم کردن شرایط و موقعیت‌های غیر واقعی برای خود؛ اینجاست که فرد در دام اعتیاد گرفتار شده است.

اعتیاد، معضلی اجتماعی است که در بیشتر شهرها و کلانشهرهای کشور شاهد گسترش این معضل هستیم.

مدیر کل بهزیستی استان آذربایجان شرقی گفت: ۶۰ مرکز درمان اعتیاد در سطح استان آذربایجان شرقی وجود دارد که از این تعداد، ۳۴ مرکز اقامتی با شش هزار و ۱۹۹ بیمار، ۱ مرکزTC با ۱۰۹ بیمار، ۳۴ مرکز سرپایی با یک هزار و ۶۵۹ بیمار و در نهایت ۱ مرکز جامع با ۷۶ بیمار وجود دارد.

فرگل صحاف ادامه داد: ۱۵ مرکز کاهش آسیب اعتیاد در سطح استان آذربایجان شرقی وجود دارد که از این تعداد، ۸ مرکز گذری با تیم سیار با یک هزار و ۴۸۱ بیمار، ۱ مرکز گذری شیلتر با ۲۸۹ بیمار، ۳ مرکز شیلتر با ۱۷۸ بیمار، ۱ مرکز موبایل ون با ۸۷ بیمار، ۲ کانکس با ۵۰ بیمار و یک مرکز توانمند سازی با ۴۷ بیمار وجود دارد.

وی افزود : ظرفیت مراکز اقامتی TCجامع، ۶۰ نفر است که در دوران شیوع ویروس کرونا به نصف کاهش یافته و هم‌چنین ظرفیت مراکز سرپایی بسته به شیفت که معمولاً هر شیفت، ۱۰۰ نفر متادون است.

صحاف بیان کرد: ظرفیت مراکز کاهش آسیب، ۱۰۰ نفر و ظرفیت مراکز توانمندسازی، ۳۰ نفر بوده اما ولی تعداد بیماران مراکز اقامتی، ۶ هزار و ۱۹۹ نفر است که از این تعداد، ۲۲۹ نفر زن و پنج هزار و ۹۷۰ نفر مرد هستند.

جمع آوری معتادان توسط نهادهای مرتبط

مدیر کل بهزیستی استان آذربایجان شرقی توضیح داد: جمع آوری معتادان در استان آذربایجان شرقی توسط نهادهای مرتبط انجام شده و برای نگهداری و درمان به مراکز بهزیستی تحویل داده می‌شود و ارائه خدمات سم زدایی به صورت دارویی و غیردارویی بسته به نوع درمان، خدمات پزشکی، خدمات روانشناختی و مشاوره، آموزش و پیگیری پس از درمان متغیر است.

صحاف ادامه داد: برای پیشگیری از شیوع هپاتیت، ایدز و بیماری‌های رفتاری در بیمارانی که تمایل به درمان ندارند و جزو بیماران پرخطر، بی خانمان و کارتن خواب محسوب می‌شوند خدمات روزانه اعم از اسکان شبانه، استحمام، تغذیه و بسته‌های بهداشتی و آموزش در سوق دادن به درمان و کاهش آسیب ارائه می‌شود.

وی افزود: در راستای توانمندسازی و جامعه پذیری، خدماتی هم‌چون آموزش فنی و حرفه‌ای و کسب و کار، اعطای وام خود اشتغالی و بیمه کارفرمایی و هم‌چنین (در صورت واجد شرایط بودن) پرونده حائز شرایط برخورداری از ساخت مسکن نیز انجام می‌گیرد.

صحاف در رابطه با اقدامات بهزیستی در حوزه پیشگیری و مبارزه با اعتیاد توضیح داد: آگاه سازی و اطلاع رسانی به خانواده‌ها، اجرای برنامه‌های پیشگیری از اجتماع محور، کارزار رسانه‌ای و اجرای طرح‌های مرتبط با مداخلات پیشگیری اعم از طرح پازک (پیشگیری از اعتیاد زمان و کودکان)، طرح مصون سازی کودکان پیش دبستانی در برابر اعتیاد، طرح کاج (کارمند یاری)، طرح منتورینگ (توانمند سازی تسهیلگران) در سطح استان آذربایجان شرقی انجام یافته است.

مدیرکل بهزیستی استان آذربایجان شرقی گفت: طی سال گذشته با برخورداری از تسهیلات، اشتغالزایی به مبلغ ۱۳۸ میلیارد و ۳۷۰ میلیون تومان منجر به تثبیت شغلی و اشتغالزایی ۳۹۸ نفر از معتادان شده‌ایم.

تأسیس مرکز جامع و توانمندسازی بهبود یافتگان

وی در پایان افزود: تأسیس مرکز جامع و توانمندسازی بهبود یافتگان، اجرای طرح مدیریت مورد نیاز برای توانمندسازی بهبود یافتگان، ارائه خدمات آموزشی، حمایتی و توانمندسازی بیماران مبتلا به ایدز در باشگاه مثبت استان و هم‌چنین اجرای المپیاد ورزشی تا دوره ششم که متأسفانه بعد از شیوع ویروس کرونا به صورت مجازی برگزار می‌گردد از دیگر اقدامات انجام گرفته برای معتادان است.

اعتیاد و تهدید سلامت جسمی و روحی افراد

یک روانشناس بالینی نیز گفت: مواد اعتیاد آور موادی هستند که از ترکیبات مواد شیمیایی و یا مواد طبیعی به دست می‌آیند و در صورت مصرف موجب وابستگی فرد به آن ماده می‌شوند.

میلاد مردی ادامه داد: این مواد پس از مصرف موجب تغییر خلق یا رفتار در فرد مصرف کننده شده و به شکل‌های مختلفی از جمله خوردن، تزریق و یا دود مصرف می‌شوند دسته بندی مواد اعتیاد آور یا در گویش عام، مواد مخدر، به روش‌های متعددی صورت می‌گیرد که بر اساس تأثیرات، عوارض و شرایطی که در اثر مصرف ایجاد می‌کند طبقه‌بندی می‌شود.

وی افزود: استفاده از این داروها می‌تواند مشکلاتی برای سلامت جسمانی و روحی فرد مانند سیروز کبدی یا التهاب کبد، جنون ناشی از مصرف حشیش، مشکلات اجتماعی مانند برچسب زدن‌های اطرافیان و جامعه، مشکلات شغلی، مالی و همچنین مشکلات کیفری و قانونی ایجاد کند.

این روانشناس بالینی گفت: داروهای مخدر، رایج‌ترین داروهای پزشکی تجویز شده در جهان هستند و معمولاً برای درمان درد و سرفه استفاده می‌شوند. این دسته از مواد شامل هروئین، کدئین، مرفین، فنتانیل fentanyl (داروی بیهوشی، ضد درد و آرام بخش) هیدروکودون Hydrocodone (یک شبه افیونی نیمه مصنوعی شده از کدئین، یکی از آلکالوئیدهای مواد مخدر موجود در تریاک است) می‌باشند.

مردی ادامه داد: هر فردی که از مواد استفاده می‌کند، حتی از نظر اجتماعی، باید آنها را با پزشک در میان بگذارد تا از استفاده ایمن اطمینان حاصل کند و علائم یا نشانه‌های اعتیاد را کنترل کند. با این حال، ممکن است فرد مبتلا به اعتیاد، صرف نظر از تأثیرات منفی که بر سلامتی خود دارد، آماده یا مایل به کمک پزشکی حرفه‌ای نباشد.

این روانشناس بالینی افزود: اگر فردی بیش از حد به مصرف مواد مخدر می‌پردازد، اطرافیان باید سریعاً به کمک فوریت‌های پزشکی مراجعه کنند؛ فردی که از مصرف بیش از حد مواد مخدر بهبود یافته است ممکن است بخواهد برای درمان اعتیاد خود، از متخصص کمک بگیرد.

وی گفت: هنگامی که شخصی آماده است و داوطلبانه می‌خواهد در زمینه اعتیاد به خود کمک کند، تمایل دارد با یک پزشک متخصص در کلینیک‌های ترک اعتیاد تماس گرفته و در مورد گزینه‌های درمان صحبت کند؛ این گزینه‌ها شامل توانبخشی، درمان اعتیاد، سم زدایی و دارو درمانی است.

مردی در پایان افزود: سو استفاده با اعتیاد متفاوت است و سو مصرف مواد مخدر همیشه منجر به اعتیاد نمی‌شود، در حالی که اعتیاد شامل سو استفاده منظم از مواد مخدر یا درگیر شدن در رفتارهای مضر است. قطع کردن مصرف مواد مخدر اغلب منجر به ایجاد علائم ترک می‌شود و افراد نباید سعی کنند بدون نظارت پزشکی و به طور ناگهانی مصرف مواد مخدر ترک کنند و باید به کلینیک‌های ترک اعتیاد مراجعه نمایند.

یک پرستار شاغل در کلینیک ترک اعتیاد نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: یکی از مهمترین و اولین اصول در درمان اعتیاد و اختلالات اعصاب و روان، تشخیص درست و علمی در این زمینه است که خدمات مشاوره‌ای رایگان به صورت کاملاً تخصصی به بیمار داده می‌شود.

مهری قویدل ادامه داد: اگر پزشک متخصص تشخیص دهد که بیمار نیاز به بستری شدن برای درمان اعتیاد خود در کلینیک ترک اعتیاد را دارد، مشاور این وظیفه را دارد که تمام اطلاعات در مورد نوع و روند درمان بستری و داروهایی که باید استفاده شود را به بیمار بدهد و بیمار با آگاهی کامل درمان خود را آغاز کند و بیمار یا همراه بیمار باید فرم تشکیل پرونده را در قسمت پذیرش تکمیل نماید و همچنین نوع اتاق بستری که می‌تواند عمومی یا خصوصی باشد را انتخاب کند.

این پرستار کلینیک ترک اعتیاد گفت: بیمار مجدد به روانشناس مربوطه مراجعه می‌کند و این نکته قابل ذکر است که وابستگی به هر یک از مواد مخدر، عوارض جسمانی و روانی شدیدی را به دنبال دارد و روانشناس قبل از بستری بیمار، تمام شرح حال و احوال بیمار را جویا شده و بر اساس آن به بیمار کمک می‌کند که درمان مناسب را انتخاب کند و همچنین روانشناس طی جلسه‌ای، خانواده بیمار را از نوع و روند درمانی آگاه می‌سازد.

حمایت فردی و عاطفی از بیمار

قویدل بیان کرد: نظارت بر پیشرفت بیمار و ارجاع برای کمک پزشکی مورد نیاز، حمایت فردی و عاطفی از بیمار، تشویق بیمار و خانواده او به استفاده از سم زدایی بدن از مواد مخدر به‌عنوان فرصتی برای تغییر، سنجش نیازها و توان بالقوه بیمار برای درمان‌های بعدی و مراجعه جهت ویزیت روانپزشک از دیگر نقش‌های مشاور در مرکز بستری ترک اعتیاد است.

این پرستار کلینیک ترک اعتیاد توضیح داد: اگرچه واژه سم زدایی بدن از مواد مخدر به معنای از بین بردن اثرات سموم کننده مواد مخدر در بدن است اما از آن در حوزه‌های وسیع‌تری مانند کنترل بیماری‌های عصبی مثل افسردگی، مشکلات روحی و جسمی مرتبط با آن استفاده می‌شود.

قویدل افزود: به زبان ساده، وقتی که بدن به استفاده از دارویی، عادت کرده باشد، قطع آن دارو موجب بر هم خوردن توازن و تعادل ذهنی و جسمی می‌شود و عوارض نامطلوبی را برجای می‌گذارد و تنها می‌توان از طریق سم زدایی این عوارض را تحت کنترل درآورد.

این پرستار کلینیک ترک اعتیاد افزود: روان‌درمانی گروهی یکی از روش‌های ترک اعتیاد است که کاملاً از نظر روان‌شناختی پذیرفته شده است و در آن از تعاملات سازنده بین اعضا و مداخلات یک رهبر آموزش دیده جهت تغییر تفکرات و احساسات افراد مبتلا به اعتیاد استفاده می‌شود.

وی در ادامه افزود: بنابراین روان‌درمانی گروهی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که نیاز اجتماعی فرد در ارتباط با دیگران برآورده نشده و یا محیط به گونه‌ای است که هر چند روابط انسانی به حد کافی وجود دارد ولی روابط موجود در آن غلط و ناسالم است، در بررسی‌های به عمل آمده از بیماران کلینیک ترک اعتیاد مشخص شده است که اغلب بیماران قبل از اعتیاد دچار افسردگی بودند و در روابط درون فردی و بین‌فردی دارای مشکل هستند، بیماران معمولاً با خانواده خود یا گروه‌های طبیعی روابط سالمی ندارند.

تأثیر گروه درمانی در ترک اعتیاد

این پرستار کلینیک ترک اعتیاد گفت: خانواده درمانی به عنوان راهی جدید برای رویارویی با آن دسته از مشکلات انسان که قبلاً به وسیله یکی از اشکال گوناگون روان‌درمانی فردی با آن برخورد می‌شد شکل گرفت و اکنون یک شیوه تازه و ارائه مفهومی جدید از نحوه به وجود آمدن مشکلات می‌باشد.

وی افزود: داروهای ترک اعتیاد اغلب به عنوان جایگزین انواع مواد مخدر استفاده می‌شوند. برخی از آن‌ها نیز تنها عوارض جانبی ترک اعتیاد را کاهش داده و باعث از بین رفتن علائم ترک و درد جسمانی می‌شوند. هر کدام از این داروها با هدف اثر بخشی نوعی از روش درمانی و ترک وارد بازار شده‌اند، اما با گذشت زمان با مصرف خودسرانه، عدم کنترل بازار دارو و فرصت طلبی سودجویان؛ برخی از این داروها خود به عنوان دارویی مخدر سوءمصرف می‌شوند.

قویدل در پایان گفت: برخلاف باور بسیاری از افراد، داروهای ترک اعتیاد نیز بدون تجویز متخصص می‌توانند تبدیل به یک ماده اعتیاد آور شوند که این داروها به همراه اثرات شأن را چنین می‌توان برشمرد: بوپرنورفین: ضددرد، مسکن و جایگزین مواد مخدر، نالتروکسان: داروی کمکی برای ترک اعتیاد و مسکن، شربت تریاک: جایگزین ماده مخدر و مسکن درد و متادون: داروی مهار اعتیاد به هروئین و سایر مواد مخدر، نالوکسان: برای تشخیص و درمان مسمومیت‌های ناشی از مواد مخدر و کمای ناشی از آن استفاده می‌شود.

استان آذربایجان شرقی با دارا بودن مراکز درمان اعتیاد و کاهش آسیب اعتیاد، گام‌های اساسی در راستای توانمندسازی و جامعه پذیری معتادان هم‌چون آموزش فنی و حرفه‌ای و کسب و کار، آگاه سازی و اطلاع رسانی به خانواده‌ها و اجرای برنامه‌های پیشگیری از اجتماع محور را نیز در اولویت کاری خود قرار داده است.

__________________

گزارش: آناهیتا رحیمی