به گزارش همنوا به نقل از شهریار، شاید از شوخی‌های روزگار باشد که نامگذاری ۲۹ دی، «روز هوای پاک» با خاکستری‌ترین و نفس‌گیرترین روزهای سال عجین شده است. حکایت رشد صنایع آلاینده در اطراف کلانشهرها و آسیب‌های زیست محیطی جدی ناشی از آن، دیگر آنقدر نخ‌نما و کلیشه‌ای شده که آب در هاون کوبیدنی بیش نبوده و نیاز نیست حتما کارشناس محیط زیست باشیم تا از تبعات آثار آلاینده‌ها مطلع شویم.

کارشناسان عوامل متعددی را باعث تشدید وضعیت آلودگی کلانشهرها می‌دانند. از فعالیت کارخانه‌ها و نیروگاه‌های حرارتی گرفته تا نقش ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ریزگردهای فرامنطقه‌ای. از لزوم افزایش سرانه فضای سبز گرفته تا اجرای طرح‌های زوج یا فرد خودرو برای شهروندان. ولی شهروندان فارغ از تمام این صحبت‌ها، با عددهایی سر و کار دارند که گاه از آنها می‌خواهد در خانه بمانند و گاه تنها هشداری برای مراقبت بیشتر از خود در وضعیت هوای آلوده است.

طبق آمار ارائه ‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوای آزاد پنجمین عامل مرگ‌ ومیر زودرس در جهان بوده که تنها در سال ۲۰۱۷ منجر به مرگ بیش از ۴.۹ میلیون نفر و از دست دادن ۱۴۷ میلیون سال زندگی سالم در جهان شده است.

مرگ سالانه ۳۰ هزار ایرانی در اثر آلودگی هوا

مرگ سالانه ۳۰ هزار ایرانی با احتساب همه سال‌هایی که آلودگی هوا مانند یک بیماری مزمن در شهرهای بزرگ و صنعتی کشور در فصل زمستان و چند سال اخیر در فصل گرم سال با آلاینده ازن حاکم بوده است، آماری قابل تامل و تکان دهنده است؛ آماری که در کنار افزایش بیماری های سخت و مزمن ناشی از آلاینده های هوا مانند بیماری‌های قلبی و تنفسی، سرطان‌ها، بیماریهای خودایمنی از جمله بیماری «ام اس» و هزینه‌های سنگین بهداشتی حاصل از آن از ابعاد موضوع آلودگی هوا حکایت دارد و نشان می‌دهد که آلودگی هوا اهمیت کمتری از  ویروس کرونا ندارد.

در این بین شهرداری‌ها با اتخاذ برنامه‌هایی می‌توانند نقش خود در کاهش میزان آلودگی را ایفا کرده و به نوبه خود در این خصوص سهیم باشند. عباس رنجبر، شهردار تبریز در این خصوص می‌گوید: عوامل آلاینده هوای تبریز همچون استفاده از گاز به جای مازوت، نوسازی خودروها، افزایش کیفیت تولید خودرو باید به صورت زیربنایی حل شوند و در کنار آن بحث فیلتراسیون نیروگاه تبریز نیز می‌تواند براحتی حل کرد.

تمهیدات لازم برای کاهش آلودگی ناشی از تاکسی‌های فرسوده

رنجبر به سهم ناوگان حمل و نقل عمومی در میزان آلودگی هوای تبریز اشاره کرده و ادامه می‌دهد: در بحث آلودگی هوا، تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری را داریم که مبلغی برای بهسازی و تعمیر و تجهیز این اتوبوس‌ها در نظر گرفتیم، و در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت اتوبوس‌ها کار می‌کنیم. در مورد تاکسی‌های شهری و آلایندگی ناشی از تردد تاکسی‌های فرسوده تمهیدات لازم را برای برخورد آنها اندیشیده‌ایم.

او با اشاره به برنامه‌های آتی مدیریت شهری در این خصوص می‌گوید: افزایش استفاده شهروندان از حمل‌ونقل عمومی و کاهش خودروهای تک‌سرنشین یکی از عوامل مهم در کاهش میزان آلودگی هواست که تحقق این موضوع با فراهم آوردن زیرساخت‌ها ممکن می‌شود. شهرداری تبریز در همین راستا برنامه‌ریزی برای ایجاد حمل‌ونقل ترکیبی را در دستور کار خود قرار داده تا شهروندان با بهره‌گیری از مدهای مختلف سفر با سهولت بیشتری از این ناوگان استفاده کنند.

ناگفته نماند نیروگاه حرارتی تبریز و استفاده از سوخت مازوت در فصول سرد سال همواره یکی از چالش‌های اساسی در این خصوص بوده که صدای اعتراض فعالان زیست محیطی و مدیران و شهروندان را در آورده است. موضوعی که مختص تبریز نیست و حالا مازوت سوزی تبدیل به چالشی مهم برای کلانشهرهای دیگری همچون اصفهان، مشهد، اهواز و... شده است.

فعالیت ۴۰۰ دستگاه اتوبوس در مقابل ۶۸۰ هزار خودرو در تبریز

رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تبریز هم در گفتگو با شهریار با اشاره به اینکه برخلاف تصور موجود اتوبوس‌ها نقش چندانی در آلودگی هوای تبریز ندارند، می‌گوید: اتوبوسرانی تبریز در حال حاضر با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کند و اگر برای شهری همچون تبریز یک هزار دستگاه اتوبوس مورد نیاز بود ولی در حال حاضر حدود ۴۰۰ دستگاه اتوبوس فعال است. این در حالی است که در تبریز ۶۸۰ هزار دستگاه خودرو در خیابان‌ها تردد می‌کنند و ۷۰ درصد آلودگی هوا از همین منابع متحرک است.

روح الله رشیدی ادامه می‌دهد: پس باید بدانیم تعداد ۴۰۰ اتوبوس در مقایسه با کل شبکه حمل‌ونقل، عدد قابل توجهی نیست ولی در همین خصوص هم شورا و شهرداری در پی تامین منابع برای برای نوسازی این شبکه طی سال آتی است تا حداقل برای استفاده طی پنج سال آینده این اتوبوس‌ها بهسازی شوند.

رشیدی خاطرنشان می‌کند: در تبریز ۱۰ هزار دستگاه تاکسی فعالیت می‌کنند که برای نوسازی بخش عمده‌ای از آنها با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم و دولت باید برای این موضوع برنامه‌ریزی کند. در این بین نباید فراموش کرد نیروگاه حرارتی تبریز، منبع عظیم آلودگی هوا بوده که مکلف به پرداخت عوارض آلایندگی است  اگر این مبلغ توسط این مجموعه پرداخت شود، می‌توان از این طریق اتوبوس‌های جدید و استاندارد خریداری و به شبکه حمل‌ونقل عمومی اضافه کرد.

بر اساس آماری که مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی آبان ماه امسال در جلسه کارگروه اضطرار آلودگی هوا ارائه کرد، هوای تبریز تا ۲۵ آبان امسال، ۶۵ روز پاک، ۱۷۰ روز قابل قبول، ۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای همه گروه‌ها بوده است. برای اطلاع از آمار جدید و به روز رسانی این آمار سراغ روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی رفتیم ولی تلاش برای دستیابی به آمار جدید بی نتیجه ماند و روابط عمومی این مجموعه از آمار جدید اظهار بی اطلاعی کرد.

«هوای پاک، حقوق عامه، اراده ملی»، شعار امسال روز هوای پاک

شعار امسال روز ملی هوای پاک با عنوان «هوای پاک، حقوق عامه، اراده ملی» تعیین شده است، شعاری که نشان می‌دهد رسیدن به هوایی سالم که حق طبیعی هر انسان برای زندگی محسوب می‌شود تنها به یک دستگاه اجرایی و چند نهاد محدود نشده و نیازمند حرکت و اراده‌ای ملی است.

این واقعیت که انسان می‌تواند بدون آب و غذا ساعت‌ها یا روزها زنده بماند اما بدون هوا اصلا، اکنون به عنوان یک مانیفست یا سند جهانی برای مقابله با آلودگی هوا تبدیل شده است و کشورهایی که در این زمینه گام‌های عملی بر می‌دارند به عنوان سیستم‌هایی پیشرو در جهان مطرح می‌شوند.

همین طور که از نظرات مسئولان هم مشخص شد، علت آلودگی هوای تبریز تنها در یک مورد خلاصه نمی‌شود و به تبع آن رفع آن نیز تنها از عهده یک نهاد خاص خارج است.

هوای پاک این روزها تبدیل به خاطره‌ای قدیمی برای ما ما بدل شده که شاید با ادامه روند فعلی طی سال‌های آینده علاوه برای فراموش کردن رنگ آبی آسمان، با معضلات بیشتری مثل بیماری‌های ناشی از این روزهای مه آلود رو به رو شویم.

هدف از اعلام ۲۹ دی به عنوان روز ملی هوای پاک ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه بوده است و از آنجایی که کلید اصلی کاهش آلودگی هوا، مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین‌بخشی است این روز می‌تواند عامل مهمی در ایجاد این مشارکت و هماهنگی باشد.

گزارش: سحر فکردار