به گزارش همنوا، آغاز تنش‌های علنی بین کشورمان و همسایه‌ی کوچک شمالی به اوایل شهریور امسال برمی‌گردد، زمانی که کامیون‌های ایرانی به مانند گذشته قصد تردد در محور مواصلاتی بین دو شهر گوریس و کاپان ارمنستان داشتند که با ممانعت و درخواست عوارض گمرکی از سوی نیروهای آذربایجان مواجه شدند.

از آنجایی که ۴۰ درصد از واردات زمینی ارمنستان از ایران صورت می‌گیرد، این محور مواصلاتی بین دو کشور از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و همچنین نقش مهمی در ارتباط کشورمان با مناطق شمالی قفقاز و اروپا دارد.

پس از جنگ اخیر قره‌باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، کنترل بخش‌هایی از این جاده در اختیار نیروهای آذربایجانی قرار گرفت و علی رغم حمایت‌های برادرانه جمهوری اسلامی ایران از حاکمیت این کشور بر سرزمین‌های تاریخی خود و برقراری صلح در منطقه، متأسفانه مقامات سیاسی این کشور به جای تشکر از تهران، اسیر فتنه افروزی‌های کشورهای ثالث از جمله رژیم صهیونیستی شده‌اند و با ایجاد اخلال، تنش و بازیگوشی‌های کودکانه از صبر و آرامش ایران سوءاستفاده می‌کنند.

آذربایجان در مسیری خطرناک

به‌نظر می‌رسد آذربایجان از یک طرف با ایجاد مزاحمت برای رانندگان ایرانی و دریافت عوارض غیرقانونی و از طرف دیگر با باز گذاشتن زمینه برای جولان صهیونیست‌ها و همچنین برگزاری رزمایش نظامی، برخلاف کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر، در حال حرکت در مسیر خطرناکی است که در وهله اول عواقب بسیار جدی برای حکومت این کشور و امنیت کل منطقه دارد.

کشورمان تاکنون چند نوبت از مسیرهای دیپلماتیک نسبت به اقدامات غیرسازنده آذربایجان تذکرات لازم را بیان کرده است.

در همین راستا، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست خبری ۲۲ شهریورماه، در واکنش به برگزاری مانور نظامی مشترک در دریای خزر توسط ترکیه و جمهوری آذربایجان، گفت: کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر این موضوع را کاملاً روشن کرده است و توافقات پنج کشور ساحلی درباره عدم قانونی بودن حضور نظامی کشورهای غیر از این پنج کشور (ساحلی) است و ما این موضوع را در دست بررسی در وزارت امور خارجه داریم.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در نشست خبری بعدی خود در واکنش به اختلال آذربایجان در بخشی از مسیر ترانزیتی ایران به ارمنستان، تصریح کرد: تمامیت ارضی کشورهای همسایه برای ما از هر چیزی مهم‌تر است. در عین حال همکاری‌های منطقه‌ای مبنای توسعه، صلح و ثبات در این منطقه است. فکر می‌کنیم آن‌چه الان در حال اتفاق است، باید به یک همکاری دسته جمعی تبدیل شود؛ همه همسایگان هم باید بدانند مسیر توسعه، صلح و ثبات یک مسیر دسته جمعی است و در یک مسیر دسته جمعی قطعاً صلح و ثبات موفق‌تر خواهد بود.

صهیونیست‌ها بیشترین بهره را از تنش در منطقه می‌برند

سید رضا صدرالحسینی کارشناس مسائل سیاسی نیز به نفع کشورهای فرامنطقه‌ای از تنش‌ها اشاره کرد و گفت: دولت آذربایجان باید نسبت به وظایف همسایگی خود دقت بیشتری کند و در ضمن توجه داشته باشد، هرچقدر که روابط بین کشورهای منطقه دچار تنش شود، دشمنان همه کشورهای منطقه که به دنبال سلب آسایش از مردم منطقه هستند، حداکثر سو استفاده را از این تنش‌ها می‌برند.

وی تاکید کرد: ایران در خصوص حضور صهیونیست‌ها در اطراف مرزهای خود حساس است و متأسفانه رابطه بین آذربایجان و رژیم صهیونیستی نیز افزایش یافته است، از این رو مقامات کشورمان آمادگی برخورد با هر آنچه که در ضدیت با منافع ملی است را دارند.

تغییر در مرزها، با شدت عمل ایران مواجهه خواهد شد

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص اهمیت این جاده برای کشورمان، تاکید کرد: مهم‌ترین ویژگی این جاده، رابطه کشورمان با ارمنستان به عنوان یک همسایه بی‌دردسر است؛ ایران علاقه‌مند نیست که تغییرات ژئوپلیتیک منطقه‌ای و مرزی در اطرافش ایجاد شود و در صورت هرگونه تغییر در مرزها، با شدت عمل جمهوری اسلامی روبرو خواهد شد.

وی همچنین در تشریح اهداف صهیونیست‌ها برای حضور در آذربایجان نیز گفت: یکی از مهمترین اهداف رژیم صهیونیستی در باکو این است که خودش را از تنگنای تنفسی نجات دهد. به نظر می‌رسد همکاری بین باکو و تل آویو همکاری جدید نیست، اما افزایش آن به دلیل موفقیت‌هایی است که مقاومت در حوزه‌های مختلف پیدا کرده است.

تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود: رژیم صهیونیستی، باکو را مکانی برای خروج از محاصره خود توسط مقاومت می‌داند، بنابراین تلاش می‌کند که با سرمایه‌گذاری بر برخی مراودات نظامی، ارتباطات خود با باکو را افزایش بدهد. البته تاکنون این ارتباطات دستاورد قابل توجهی برای مردم آذربایجان نداشته است.

پس از گذشت چند روز، آذربایجان نه تنها اقدامی برای عذرخواهی از وضعیت موجود نکرد، بلکه دو تن از نمایندگان پارلمانی این کشور با اظهاراتی توهین آمیز کشورمان را تهدید کردند.

در همین ایام بود که ساکنین مناطق شمال غربی کشورمان با انتشار کلیپ‌هایی مدعی انتقال حجم زیادی از ادوات جنگی به سمت مرزهای این منطقه شدند.

الهام علی‌اف: رزمایش ایران بسیار تعجب‌برانگیز است

ستون‌کشی علنی و بی‌سابقه‌ی ادوات نظامی ارتش و نیروهای مسلح به سمت مرزهای شمالی ایران، فوراً واکنش توأمان با ترس رئیس جمهور آذربایجان را برانگیخت و او در مصاحبه‌ای، گفت: این رخدادی بسیار تعجب‌برانگیز است. هر کشوری می‌تواند در خاک خود رزمایش انجام دهد. این حق مسلم آن‌هاست. اما چرا حالا و چرا در مرز ما؟

علی‌اف می‌گوید: چرا این رزمایش‌ها وقتی ارمنستان در منطقه‌ای جبرائیل، فضولی و زنگیلان بود، انجام نمی‌شد؟ چرا این کار پس از اینکه ما این مناطق را پس از ۳۰ سال آزاد کردیم، انجام می‌شود؟!

در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور آذربایجان سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، گفت: این یک موضوع حاکمیتی است و برای آرامش و ثبات کل منطقه انجام می‌شود. البته روشن است که جمهوری اسلامی ایران، حضور هرچند نمایشی رژیم صهیونیستی در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نخواهد کرد و در این رابطه هر اقدامی را که برای امنیت ملی خود لازم بداند، انجام خواهد داد.

امیرعبداللهیان: اظهارات علی‌اف تأسف برانگیز است

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز در دیدار با سفیر جدید آذربایجان صحبت‌های رئیس جمهور این کشور را تعجب‌آور و تأسف برانگیز دانست و تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران حضور و فعالیت رژیم صهیونیستی علیه امنیت ملی خود را تحمل نمی‌کند و در این رابطه هر اقدامی که لازم باشد، انجام می‌دهد.

عبدالرضا فرجی‌راد کارشناس مسائل ژئوپلتیک نیز بر مغرور شدن کاذب رئیس جمهور آذربایجان تاکید کرد و گفت: او یک برتری‌هایی در جنگ پیدا کرد و بخشی از قره باغ را گرفت و بخش‌هایی از سرزمین‌هایی که ارمنستان به تصرف در آورده بود به دست آورد، ایران نیز حمایت و رسماً اعلام کرد که اینها متعلق به آذربایجان است اما به جای اینکه تشکر کند و روش مثبتی را نسبت به ایران در پیش بگیرد، مغرور شد و از بردباری ایران سو استفاده کرد.

وی تاکید کرد: «علی‌اف» احساس کرد چون رژیم صهیونیستی و ترکیه را همراه خود دارد، می‌تواند اقداماتی را علیه کشورمان انجام دهد. این در واقع، یک نوع ناپختگی در سیاست خارجی وی به حساب می‌آید.

این کارشناس مسائل ژئوپلتیک گفت: طبیعتاً ایران نیز عکس العمل نشان داد؛ در واقع هدف او این است که کشورهای دوست و همسایه را به یک تنش با ایران بکشاند که ما باید حواسمان جمع باشد.

فرجی راد با بیان اینکه رژیم صهیونیستی از این موضوع سوءاستفاده می‌کند و این هم بخشی از آن سیاست‌های تهاجمی این رژیم است، تاکید کرد: ما باید در درجه اول، دیپلماسی را به ویژه با روسیه و ترکیه به کار گیریم و بگوییم که دنبال تنش نیستیم اما اگر رئیس‌جمهور آذربایجان قصد سو استفاده داشته باشد حتماً برخورد خواهیم کرد.

وی به آسیب‌پذیری آذربایجان هم اشاره کرد و گفت: ما هنوز در دریای خزر مرزهایمان را مشخص نکرده‌ایم و او با سو استفاده، اسکله‌های نفتی زده است. باید بداند که اگر بخواهد تنشی ایجاد کند، کشوری که تمام پتانسیلش بر صادرات نفت است و تمام درآمدش از این طریق به دست می‌آید، می‌تواند ضربه پذیر باشد. این کشور کوچک در یک منطقه، باید جایگاه خودش را بداند.

کارشناس مسائل ژئوپلتیک به تبیین اهمیت این جاده پرداخت و تصریح کرد: این محور مواصلاتی می‌تواند بندر چابهار را به روسیه و اروپا متصل کند و نه تنها برای ایران بلکه برای کل دنیا مهم است زیرا از این طریق نیاز به طی مسافت طولانی و عبور از کانال سوئز نیست.

فرجی راد در واکنش به رزمایش نظامی کشورمان در مرزهای آذربایجان نیز گفت: مرزهای ما با آذربایجان باید مثل یک مرزی که در واقع مرز هشدار و حساس است، باشد و تجهیزات نظامی و نیرو آنجا باشد، ضمن آنکه، راه دیگری که به ارمنستان ختم می‌شود باید کمک کنیم تا فعال شود.

وی در پایان نسبت به عواقب ژئوپلتیکی اقدامات آذربایجان هشدار داد و گفت: آذربایجان نباید فراموش کند که با یک راه باریکی به نخجوان وصل است و اگر تنش ایجاد شود و آنها بخواهند ژئوپلتیک مرزی ایران را به خطر بیاندازند، ارتباط باکو با نخجوان نیز به خطر می‌افتد.

در نهایت روز پنج شنبه هفته گذشته امیر کیومرث حیدری فرمانده نیروی زمینی ارتش، رسماً خبر از برگزاری رزمایش «فاتحان خیبر» داد و گفت: این رزمایش با حضور یگان‌های زرهی، توپخانه، پهپاد، جنگال و با پشتیبانی آتش بالگردهای هوانیروز روز جمعه در منطقه شمال غرب آغاز می‌شود.

وی تاکید کرد: رزمایش‌های نیروهای مسلح ما در این منطقه و نقاط مختلف کشور برابر یک برنامه‌ریزی دقیق و بر اساس برنامه تقویمی اجرای رزمایش‌های یگان‌ها و با هدف آزمایش سلاح‌ها، تجهیزات و ارزیابی آمادگی رزمی نیروهای مسلح در هر صحنه از جغرافیا و مرزهای جمهوری اسلامی ایران است.

روز جمعه نیز این رزمایش با حضور تیپ‌های ۲۱۶ زرهی، ۳۱۶ زرهی، تیپ ۲۵، گروه ۱۱ توپخانه، گروه پهپاد، گروه ۴۳۳ مهندسی رزمی و با پشتیبانی بالگردهای هوانیروز در منطقه عمومی شمال غرب کشور آغاز شد و ابتدا یگان پهپاد نزاجا به شناسایی کلی منطقه پرداخت و پس از ارسال تصاویر به قرارگاه فرماندهی، تیپ ۲۵ واکنش سریع با هلی برن نیروها در منطقه رزمایش عملیات تاخت و تازش را به نمایش گذاشته‌اند.

همزمان با آتش تهیه یگان‌های توپخانه، یگان‌های زرهی عملیات، قدرت ضربت زرهی را هم اجرا و در تمامی مراحل رزمایش فاتحان خیبر، بالگردهای کبرا هوانیروز با اجرای آتش، یگان‌های عمل کننده را پشتیبانی کردند.

اما یکی دیگر از نکات قابل توجه در این چند روز اخیر، جدال توئیتری برخی از سفرا بود.

کار، کار انگلیس است!

ابتدا حضور سفیر انگلستان در سفارت آذربایجان در تهران تعجب کاربران را برانگیخت.

در ادامه نیز سفیر ارمنستان در تهران نیز به اظهارات رئیس جمهور آذربایجان واکنش نشان داد و گفت: ارمنستان، طمعی نسبت به مرزهای ایران ندارد. ارمنستان متحد ‎اسرائیل نیست. ارمنستان شبکه‌ای از جاسوسان نفوذی در آتروپاتاکان (آذربایجان) ایجاد نکرده و ارمنستان در پی حذف ایران از پروژه‌های اقتصادی در منطقه نیست.

به نظر می‌رسد با توجه به واکنش قاطعانه کشورمان در حوزه دیپلماتیک و در حوزه میدانی، آذربایجان با احتیاط بیشتری نسبت به همسایه بزرگ و قدرتمند خود برخورد کند.

______________

محمد مهاجرانی