حسین علی زاده

امسال هم چنانکه قابل پیش بینی بود آمار تلفات جاده ای در سفرهای نوروزی بسیار بالاست و فرقی هم نمی کند اگر نسبت به سال گذشته کاهش احتمالی داشته باشد، چرا که به جرات می توان گفت نه کاهش ها ناشی از یک برنامه هدفمند است و نه اساسا مقایسه های کمی روی کاغذ و کاهش های احتمالی (آن هم اندک) از عمق دردناکی این فاجعه می کاهد! 

سردار حسن مومنی رئیس پلیس راه کشور روز گذشته درباره آمار جانباختگان امسال تصریح کرد: متاسفانه از ابتدای طرح نوروزی تاکنون ۷۶۶ نفر از مسافران نوروزی در اثر تصادفات در جاده ها و شهرها جان‌باخته‌اند و در همین بازه زمانی نیز ۱۵ هزار و ۹۰۰ نفر مصدوم شده‌اند.

به گفته وی عدم توجه به جلو، سرعت و سبقت غیرمجاز و خستگی و خواب آلودگی از جمله عواملی است که ۸۲ درصد از «تصادفات» رانندگی را به خود اختصاص داده است، عواملی که کم و بیش در هر سال برقرار است.

مسوولان راهنمایی و رانندگی در کشور ما معمولا عامل اصلی «مرگ و میر » در این تصادفات جاده ای را بی کیفیتی و ایمنی بسیار ضعیف خودروهای وطنی عنوان می کنند. در مقابل کارشناسی نیز هستند که فرهنگ پایین رانندگی را عامل اصلی تلقی می کنند و معتقدند بی مبالاتی شدید رانندگان در کشور ما بیش از مساله ایمنی خودروها در این زمینه موثر است. به تعبیر روشن تر آمار مرگ و میر ما حتی درون خودروهای پیشرفته تر و ایمن تر نیز نسبت به آمار مرگ و میر بر اثر تصادف با این خودروها در کشورهای دیگر بالاتر خواهد بود! 

این اختلاف نظر درباره علت آمار بالای فوتی در تصادفات جاده ای که هر سال وجود دارد در حالی است که به نظر نمی رسد انجام یک پژوهش دقیق و قابل اتکای بومی با هدف برشمردن سهم هر یک از این دوعامل یا عوامل احتمالی دیگر در این باره ناممکن باشد، به خصوص از این جهت که مختصات و دلایل ترافیکی این تصادفات جاده ای ثبت می شود و دلایل پزشکی همه موارد فوتی ها نیز در پزشکی قانونی موجود است. این پژوهش روشن می کند آیا صرف تجاوز از سرعت مطمئنه یا سبقت غیر مجاز یا خواب آلودگی یا هر عامل احتمالی انسانی دیگر لزوما منتهی به تصادف منجر به فوت می شود یا خیر؟ به عبارت بهتر سهم خطای رانندگان و ایمنی خودروها یا مشکلات راه ها در این آمار وحشتناک چقدر است و وضع ما از این نظر  در مقایسه با کشورهای دیگر چیست؟!. 

یا چنین پژوهشی وجود دارد که باید با اتکا به نتایج آن بحث ها و اختلافات بیهوده در این باره را کنار گذاشت و هر چه زودتر با اتخاذ راهکارهای لازم آمار بالای مرگ و میر در تصادفات جاده ای را در ایران کاهش داد. یا چنین پژوهشی وجود ندارد که باید هر  برای خاتمه دادن به این جدال ها انجام شود. 

بر اساس گزارش پژوهشکده بیمه مرکزی ایران در سال‌های قبل، در میان ۱۹۰ کشور جهان، ایران پس از کشور آفریقایی سیرالئون، بالاترین نرخ مرگ‌ومیر را در جاده‌ها داشته است. این رتبه جهانی باعث سرافکندگی است و باید هر چه زودتر فکری به حال آن کرد!