می‌گویند بهشتی که آدم و حوا از آن اخراج شده‌اند جایی در آسمان نبوده بلکه جایی در همین زمین است، همین بیخ گوش ما یعنی جنگل‌های ارسبارن! بر اساس برخی شواهد آدم و حوا شاید در همین جنگل‌های ارسباران زندگی می‌کرده‌اند و با آن نافرمانی به سرزمین‌هایی بدآب‌و‌هوا یعنی جده و هند تبعید شدند.

هیچ وقت آن روز ویژه و به خصوص را فراموش نخواهم کرد. عموما رشته زبان و ادبیات فارسی ویژه و منحصر به فرد است. هر درس، با ربط و بی‌ربط جهانی پیش رو دارد. می‌توان از هر روزنه به دنیای جدید نگاه کرد چرا که زبان و ادبیات – آن هم در سرزمین ما- آینه و بازتاب همه شئون زندگی است. به هرحال نمی‌خواهم که از رشته ادبیات تعریف کنم. کلاس درس استاد چنگیز مولائی دنیای دیگری بود. شخصیتی کم‌نظیر در دانشگاه تبریز، که استاد مطلق ادبیات پیش از اسلام و علوم حوزه زبان‌شناسی محسوب می‌شود. سرفصل درسی که با او داشتیم زبان خارجه تخصصی بود اما اشراف بی‌نظیر او و متونی که برای مطالعه و ترجمه در کلاس انتخاب می‌کرد باعث می‌شد کلاس بسیار فراتر از یک کلاس درس زبان خارجه باشد. خوب به یاد دارم مقاله منتخب درباره «کیومرث» بود، یعنی نخستین انسان در شاهنامه و ادبیات ایران باستان. داستان از همین پیوند به آدم و حوا رسید و بهشت و گناه نخستین و شیطان و... زنجیروار مباحث پیش می‌رفت تا این‌که استاد آن جمله کلیدی را بر زبان آورد از قول مستشرقی شاید یا روایتی عامیانه: «می‌گویند بهشتی که آدم و حوا از آن اخراج شده‌اند جایی در آسمان نبوده بلکه جایی در همین زمین است، همین بیخ گوش ما یعنی جنگل‌های ارسبارن! بر اساس برخی شواهد آدم و حوا شاید در همین جنگل‌های ارسباران زندگی می‌کرده‌اند و با آن نافرمانی به سرزمین‌هایی بدآب‌و‌هوا یعنی جده و هند تبعید شدند. فرزندانم شاید این روایت درست باشد و شاید نه؛ اما شاید آن که این داستان را پرداخته؛ می‌خواسته اهمیت، زیبایی و بهشت‌گونگی ارسباران را به ما گوشزد کند» حالا سال‌ها از آن کلاس و آن روز می‌گذرد. من با جان و تن این داستان را باور می‌کنم. باور می‌کنم که بهشت در بیخ گوش ما بوده و اکنون آتش به جان به بهشت ما افتاده‌است. ارسباران بی وقفه در حال تمام شدن است و گمانم آخرین نشانه‌های زیبایی از سرزمین ما رخت خواهد بست. شاید دیگر تبعید همه ما به جده و هند میسر نیست اما بهشت را می‌شود این‌گونه از ما بازستانده می‌شود.

لیلا حسین نیا