نگارنده به عنوان عضو دسته اول از گردان تکاور غواص در عملیات کربلا 4 هرچه برای دسترسی به تاریخ شفاهی این عملیات تلاش کردم جز هیچ برداشت نکردم. اولین سند برای من، یافتن اثری از بازمانده‌ها بود. از 1379تا سال 1389 بسیار بررسی و تحقیق کردم و سرانجام دریافتم 17 نفر از شب سوم دی 1365 تا پنجم دی زنده ماندیم. زنده که یعنی هنوز کار فعالی از ما ساخته بود. این‌ها افرادی بودند که مانند حقیر در در دانشگاه، مطبوعات و رسانه‌ها اسم و اثری از ایشان یافت می‌شد و شوربختانه از دیگران خبری نبود...

یکی از رویدادهای مهم تاریخ ۸ سال دفاع مقدس عملیات کربلای 4 است، عملیاتی که بعد از چندین ماه توسط فرماندهان ایرانی طراحی و در سال ششم جنگ اجرا شد. این عملیات با رمز «محمد رسول‌الله»  در محور ابوالخصیب در تاریخ 3 دی ۱۳۶۵ به فرماندهی سپاه و به منظور آماده‌سازی مقدمات فتح بصره توسط نیروهای ایرانی انجام شد.

« آیت الله  اکبر هاشمی رفسنجانی» در خاطرات دهم دی‌ ماه ۱۳۶۵، آماری از شهدا و مجروحان را از قول «علی شمخانی» ارائه می‌دهد و می‌نویسد: «آقای شمخانی اطلاعات لازم را درباره نتایج عملیات شکست‌خورده کربلای 4 داد؛ خیلی بدتر از آنچه تابه‌حال گفته بودند. نزدیک به ‌1000 شهید و 3 ‌هزار و ۹۰۰ مفقودالاثر داشتیم که اکثر آنها را باید شهید حساب کرد و حدود ۱۱‌هزار مجروح که حدود نصف آنها سرپایی معالجه شده یا می‌شوند.»

آنچه امروز به صورت رسمی عنوان می‌شود بر این اساس است:

۹۸۵ نفر شهید
۲٫۰۰۰ نفر مفقود
۸٫۰۷۱ نفر مجروح
در بیانیه رسمی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تعداد کشته‌های این عملیات کمتر از ۱٫۰۰۰ نفر بوده‌است. حسین علایی از فرمانده‌های ارشد سپاه پاسداران در آن مقطع، در کتاب «روند جنگ ایران و عراق» در جلد دوم صفحه ۲۸۵ می‌نویسد: در این عملیات حدود ۱٫۰۰۰ نفر از رزمندگان ایرانی شهید شدند و نزدیک به ۲٫۰۰۰ نفر از آنان نیز مفقود شدند. حدود ۱۱ هزار نفر از ایشان نیز مجروح شدند.

در سال 1397 مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس  اعلام کرد: در این عملیات از ۲۶۰ گردان عملیاتی سپاهیان حضرت محمد، تنها ۴۰ گردان وارد عمل شده بودند. بر خلاف تبلیغات برخی رسانه‌های خارجی آمار شهدای عملیات کربلای ۴ به استناد اسناد موجود، کمتر از ۱٫۰۰۰ نفر است.

باری تا همین چند سال پیش صحبت از عملیات کربلای 4 یک تابو و یک ذنب لایغفربود. کافی بود یک بازمانده، یک فرمانده گردان، یک پدر شهید چیزی به عنوان تاریخ شفاهی از سوم دی سال 1365 بگوید! یا آنا تکذیب می‌شد یا فرد محقق و مورخ تاریخ شفاهی را چنان طرد می‌کردند تا بی‌خیال کار علمی شود.

نگارنده به عنوان عضو دسته اول از گردان تکاور غواص در عملیات کربلا 4 هرچه برای دسترسی به تاریخ شفاهی این عملیات تلاش کردم جز هیچ برداشت نکردم. اولین سند برای من، یافتن اثری از بازمانده‌ها بودند.
 از 1379تا سال 1389 بسیار بررسی و تحقیق کردم و سرانجام دریافتم 17 نفر از شب سوم دی 1365 تا پنجم دی زنده ماندیم. زنده که یعنی هنوز کار فعالی از ما ساخته بود. این‌ها افرادی بودند که مانند حقیر در در دانشگاه، مطبوعات و رسانه‌ها اسم و اثری از ایشان یافت می‌شد و شوربختانه از دیگران خبری نبود. نگارنده، محمدعلی اسفنانی، علی خانلو، محمدرضا موفق، علی پوربختیار، سیدخالق سجادی و علی شاه‌نظری و چند  عزیزی که الان در گیلان و مازندران . مشهد کار و زندگی می‌کنند جزو آمار بودند. این یک آمار مربوط به تاریخ شفاهی است. علم تاریخ می‌گوید باید ده‌ها سند دیگر یافته شود و باهم تطبیق گردد و آنگاه چه بسا که این رقم صحیح جلوه گری‌کند.

60 گردان در عملیات کربلای 4 شرکت کردند. به این رقم ایمان دارم. به این عدد هم ایمان دارم که سپاه  اندکی بیش از 250 گردان مجهز از تخریب تا غواص و پیاده، آماده کرده بود. اما فقط همین 60 گردان در سوم دی از ساعت 20:20 دقیقه عملیات را شروع کردند. ساعت 12:10 دقیقه نیمه شب گردان ما نرسیده به تنگه ماهی به هوا رفت. ساعت 6 صبح روز 4 دی‌ماه با دستور عقب‌نشینی فرماندهان موافقت شد و نیروهایی که مواضع خود را به دست نیاورده بودند از ادامه حرکت خودداری کردند، ساعت 11 صبح عراق پاتک سنگین خود را علیه نیروهای ایرانی شروع کرد و در ساعت 23:45 شب همان روز دستور توقف عملیات اعلام شد.

من با « علی بختیارپور » همنظر هستم. مقامات «لو رفتن» را عامل شکست در کربلای ۴ معرفی می‌ کنندکه این دلیل تا حد زیادی عوامانه است. مجموع اقدامات ما در انتخاب منطقه و زمان منطقه و تاکتیک‌ها و شیوه‌های رسیدن به اهدافمان باعث هوشیاری دشمن شده بود و این عملیات را با شکست مواجه کرد.

علمای تاریخ جنگ و مورخان و تاریخ‌نگاران به همراه بازماندگان این عملیات در هر رده‌ای که باشند صلاحیت دارند و می‌توانند در پروژه تاریخ شفاهی کربلای 4 سهم داشته باشند. تاریخ شفاهی در باره عملیات کربلای 4 برای نسل آینده بشدت دین دارد. باید حرف‌های این بازماندگان را شنید و تطابق‌ها را انجام داد. دیر یا زود این رفقای بازمانده از کربلای 4 به دیار باقی خواهند شتافت. آنوقت دیگر تاریخ شفاهی دست اول و تحقیق دست اول نزول می‌کند و به نسل دوم می‌رسد. آنهایی که شنیده‌ها را بازگو می‌کنند نه آنهایی که دیدنی‌هایشان را قصد ارائه داشتند.

___________

مهدی تهرانی / خبرآنلاین