به گزارش همنوا، روز گذشته یکی از قهرمانان نیروی هوایی در سالهای دفاع مقدس بعد از گذراندن سالهای بیماری ناشی از عوارض جنگ تحمیلی به شهادت رسید تا بار دیگر نام این خلبان تبریزی بر سر زبان‌های بیفتد. خلبان منوچهر محققی که نامش بر روی یکی از خیابان‌های تبریز هم نقش بسته و به سبب اشتباهی نام شهید بر این تابلو حک شده و سالهاست که مردم تبریز خیال می‌کنند این قهرمان ملی شهید شده است.

امیر سرتیپ دوم خلبان منوچهر محققی خلبان ارتشی متولد ۱۳۲۲ در شهر تبریز از خلبانان هواپیمای فانتوم F4 در دوران دفاع مقدس که یکی از رکوردداران پرواز با این هواپیمای شکاری و از نخبگان پروازی و از نام آوران نیروی هوایی ارتش بود که در سال ۱۳۵۹ در یک ماموریت برون مرزی درمنطقه بصره مورد اصابت پدافند هوایی دشمن بعثی قرار گرفت و به درجه جانبازی نائل شد.

نابغه پرواز با فانتوم

امیر منوچهر محققی یکی از بزرگمردان دوران جنگ هشت ساله و نابغه پرواز با فانتوم بود، این خلبان پیشکسوت نیروی هوایی ایران، رکورد دار پرواز رزمی‌برون مرزی با فانتوم به شمار می‌رود.

وی دارای رکورد ۱۸۲ سورتی پرواز برون مرزی (Special Mission) و با بیش از سه هزار ساعت پرواز با فانتوم از این نظر در ایران و خاورمیانه رکورددار بود. بعد از ظهر روز 31 شهریور سال 1359 نیروی هوایی عراق به طور غافلگیرانه به پایگاههای هوایی ایران حمله کرد. اقدام عراق با این تصور صورت گرفت که با این کار نیروی هوایی ایران را از کار خواهد انداخت. این عملیات موفقیت چندانی برای عراق به همراه نداشت و پایگاهها و هواپیماهای ایرانی آسیب زیادی ندید.

نیروی هوایی ایران برای پاسخگویی به این تجاوز، طرح عملیاتی کمان ۹۹ را در روز بعد به مرحله اجرا گذاشت. اهداف این عملیات پایگاههای هوایی، مخازن سوخت و مهمات، پالایشگاه ها، آشیانه هواپیماها، پناهگاه‌‌‌های تعمیرات و نگهداری هواپیما، باندهای پروازی، رادارهای هدایت کننده هواپیماهای جنگی، برج‌‌‌های مراقبت و مراکز صنعتی و مخابراتی عراق بودند.

امیر خلبان منوچهر محققی فرمانده دسته ۴۰ فروندی پروازی از پایگاه بوشهر در عملیات ۴۰ فروندی کمان ۹۹ در روز یکم مهرماه سال ۱۳۵۹ ( کمتر از ۱۵ ساعت پس از آغاز هجوم هوایی عراق) بود که در این عملیات بی نظیر و تاریخی فانتومها و تایگرهای پایگاههای شکاری تهران، بوشهر، همدان، تبریز و … با پشتیبانی عقابهای تیز پرواز شکاری اف ۱۴ تامکت، اکثر پایگاههای شکاری نیروی هوایی عراق و بسیاری از مراکز نظامی‌و صنعتی دشمن را در یک روز مورد حمله قرار دادند و رویای خوش سردمداران عراق را به کابوسی هولناک تبدیل کردند.

در بامداد اول مهرماه سال ۱۳۵۹ و پیش از سپیده دم، پایگاه بوشهر که تا به آن روز پرواز همزمان بیش از چهار فروند فانتوم را تجربه نکرده بود، شاهد برخاست بزرگترین اسکادران جنگی تاریخ ایران و خاورمیانه با ۴۰ فروند فانتوم بود. هواپیماها یک به یک تاکسی کرده و در دل آسمان جای گرفتند و با توجه به بعد مسافت، بعد از سوختگیری هوایی به سمت اهداف حرکت کردند. در آسمان بغداد در حین انجام اولین عملیات بزرگ نیروی هوایی با بزرگ ترین ابعاد در تمام طول تاریخش حتی تا به امروز، ناهماهنگیهایی بروز کرد، به شکلی که وقتی اسکادران ۴۰ فروندی تحت امر سرگرد منوچهر محققی از پایگاه ششم شکاری (بوشهر) به آنجا رسیدند، هواپیماهای پایگاه سوم شکاری همدان از ارتفاع بالاتر بر سر بغداد شیرجه زده و درحال بمباران بودند. سرگرد محققی و خلبانان اسکادرانش با مانورهایی بی نظیر در بین ساختمانهای بغداد خود را از تیر پدافند دشمن از زمین و بمبهای خودی از آسمان و ساختمان‌‌‌های بغداد در مقابل در امان نگاه داشته و بدون کوچکترین صدمه ای تمامی‌اهداف مورد نظر را بمباران کردند.

در این عملیات غرور آفرین یک پرواز چهارفروندی به لیدری منوچهر محققی انجام شد که خلبانان محمد دژپسند، علی‌اصغر سپیدموی آذر و علی‌رضا یاسینی و کابین عقبها شامل مسعود اقدام، حسین خلعت‌بری، علی‌یارمحمدی و کاظم روستا او را همراهی می‌کردند.

در این عملیات غرور آفرین فانتوم‌ها با هدایت محققی همچون آذرخشی سوزان بر سر پالایشگاه بصره فرود آمدند و با بمباران موثر آن را غرق در دود و آتش ساختند. بر اساس خبر رادیوهای بیگانه با وجود آنکه عراق برای اطفای حریق پالایشگاه از کویت هم کمک خواست، خاموش کردن پالایشگاه پنج شبانه‌روز طول کشید.

شلیک ضد هوایی به فانتومش را کسر شان می‌دانست

به گفته همرزمانش، امیر منوچهر محققی اخلاق منحصر به فردی داشت، شلیک توپ ضد هوایی به فانتومش را کسر شان خود می‌دانست و جواب آن را متقابلاً با شیرجه و شلیک توپ دماغه فانتوم می‌داد. در یک عملیات که به همراه شهید عباس دوران به عملیات برون مرزی رفته بود، در راه باز گشت از دسته پروازی جدا شد و با تغییر مسیر تیربار ضد هوایی را که در مسیر رفت به طرفش شلیک کرده بود، منهدم کرد.

پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلامی‌در تشریح نقش نیروی هوایی ارتش در عملیات مروارید، که ستون فقرات نیروی دریایی عراق را شکست، از سرگرد خلبان منوچهر محققی به عنوان یکی از قهرمانان این عملیات نام برده است.

وی در آخرین روزهای جنگ در وصف دوران خدمت خود به همرزمان تیز پرواز خود گفته بود: بچه ها! این قدر Low Level بر فراز خلیج فارس پرواز کردم که فکر کنم همه ماهی‌‌‌های خلیج فارس کباب شدند.

از امیر سرتیپ خلبان محمود ضرابی، از خلبانان دوران جنگ، نقل شده است که در آذر ماه سال ۱۳۵۹ به دستور امام خمینی، رییس‌جمهور وقت و وزیر کشور دستور رسید تا قهرمانان جنگ معرفی شوند که در آن زمان در نیروی هوایی پنج نفر معرفی شدند و قرار شد در زادگاه این پنج نفر خیابانهایی به اسم آنها نامگذاری شود که عبارت بودند از منوچهر محققی در تبریز، عباس دوران در شیراز، علی بختیاری در نارمک تهران، رضا سعیدی در چیزر تهران و محمود ضرابی در کرمان.

ماجرای چوپانی که خلبان محققی را نجات داد

شهید محققی در سالهای جنگ در مصاحبه ای با صدا و سیما در خصوص یکی از حوادثی که برایش اتفاق افتاد گفت: در شصت و نهمین ماموریتی که از بغداد برمی‌گشتیم هواپیمای من مورد اصابت قرار گرفت که دست چپم را رگبار گرفت و دست راستم هم شکست، مجبور شدیم خودمان را از هواپیما خارج کنیم که در چند کیلومتر عراقی‌ها افتادیم. یک چوپان مارا نجات داد و به نیروهای ایرانی رساند.

در نهایت این قهرمان روز گذشته بعد از سالها رنج بیماری ناشی از جراحات جنگ به خیل یاران شهیدش پیوست. - آناج