هم‌نوا- دکتر ناصر رضایی وضعیت خروج سرمایه های علمی، فرهنگی و مالی کشورمان به کشورهایی مثل ترکیه، امارات و... را ارزیابی کرد. او بیان کرد: خروج سرمایه های انسانی که با خود ارزش های علمی، فرهنگی و مالی خود را می برند می توانند در بلند مدت عواقب شدیدی را در پی داشته باشد. رضایی در پایان توصیه هایی به وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنانیع دستی کشور داشت.

 سرمایه انسانی هر کشور جزو دارایی گران بهای آن کشور است که تقریباً با هیچ چیز جایگزین نمی شود. خروج سرمایه انسانی در هر کشوری زنگ خطری برای آن کشور به حساب می آید، چرا که همین سرمایه انسانی با ظرفیت های علمی، فرهنگی و مالی یک کشور را نیز خواهد برد. به گفته کارشناسان خروج سرمایه انسانی از یک کشور عواقب بلند مدت جبران ناپذیری را به بار خواهد آورد. رئیس پژوهشکده گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی توضیحاتی در رابطه با خروج سرمایه انسانی و عوارض آن در کشور ارائه کرد.

سال هاست دانشمندان، نخبگان و دانشجویان ایرانی با نیافتن فرصت شغلی و امکان خرج کردن ایده ها و افکارشان، بالاجبار به آن سوی مرزها با وعده های خوب مهاجرت می کنند. فارغ از این که چقدر از این مهاجرت ها امکان به بار نشستن ایده ها و خلاقیت های ایرانیان را در خارج از کشور میسر کرده اند، وجود بروکراسی و اصطلاحاً بدو بدو کردن ها برای به ثمر نشستن یک طرح و یا نقشه خوب در داخل کشور، از عوامل دیگری است که شرایط را برای مهاجرت قشر نخبه جامعه فراهم کرده است.

علاوه بر خروج سرمایه نخبگانی و علمی، تعدادی از هنرمندان و اصحاب فرهنگ و هنر جامعه نیز در کشورهایی مثل ترکیه، آمریکا و... مشغول به کار شدند. موضوع بر سر غرب زدگی یا شرق زدگی نیست، بحث بر سر آن است که این ظرفیت ها و توانمندی ها می توانستند در داخل کشور و برای ایران و ایرانی به کار برده شوند، به عبارتی فرصت سوزی هایی در سال های اخیر انجام شده است که به نوعی تاوان سنگینی برای آن باید پرداخته شود.

اخیراً یکی از کشورهای همسایه که بخش عمده ای از اقتصادش را به واسطه فعالیت های گردشگری به دست آورده و به نوعی تبدیل به کشور محبوب و ارزان ایرانیان شده است، اقدام به فروش خانه به ایرانی ها کرده، به گونه ای که افراد به جای خرید یک خانه چند میلیاردی در شمال تهران، به خرید یک خانه چند صد میلیونی در ترکیه ترغیب می شوند. گفته می شود این املاک اگرچه به نام مالکان ایرانی ثبت می شوند، اما پس از مرگ به وارثان آن ها نیز نمی رسد. به نظر می رسد کشورهایی مثل ترکیه، امارات، گرجستان و... طی سال های اخیر با تبلیغات آنچنانی این بار به سرمایه های مالی و اقتصادی ایرانیان چشم دوخته اند.

ایران، بزرگترین کشور صادرکننده اندیشمندان و نخبگان

دکتر ناصر رضایی، رئیس پژوهشکده پژوهشگاه میراث فرهنگی در رابطه با خروج سرمایه های انسانی و مالی ایرانیان به واسطه تبلیغات گردشگری و ارزان بودن قیمت ها، اظهار داشت: متاسفانه به کشوری تبدیل شدیم که به شکل گسترده و فاجعه بار سرمایه انسانی خود را به بیرون از مرزهای خود هدایت می کند. عوارض این اتفاق در جامعه در بلند مدت خود را نشان می دهد. باید توجه داشت که آینده هر مملکتی با سرمایه های مادی و معنوی اش ساخته می شود. اکنون بزرگترین صادرات اندیشمندان و نخبگان در کشورمان اتفاق می افتد که متاسفانه سرمایه گذاری برای آن ها صورت نگرفته است.

وی در مورد خروج سرمایه های مادی و اقتصادی ایرانیان به کشورهای دیگر افزود: در حال حاضر خودمان نیاز به سرمایه های مادی و معنوی داریم، در هر کشوری استفاده از تخصص دیگران امری حائز اهمیت به حساب می آید و این درحالی است که همواره در حال از دست دادن سرمایه های مادی و معنوی مان هستیم. برای انگیزه در کشور ماندن، باید زمینه و برنامه ریزی هایی فراهم شود. وقتی کسی گمان کند که فکر و ایده اش در کشور خریدار ندارد، به جایی می رود که از او استقبال کنند. همواره شاهد بودیم که نخبگانی از کشور ما در خارج از ایران ایده، اختراع و فکرشان را خرج کرده اند و مورد حمایت و استقبال آن ها قرار گرفته اند.

روش های جذب سرمایه های ایرانی توسط خارجی ها

رئیس پژوهشکده گردشگری ادامه داد: باید تضمینی از طرف حاکمیت برای شرایط فعلی وجود داشته باشد تا نخبگان علمی و فرهنگی از ایران به مناطق دیگر مهاجرت نکنند. نوع تعامل با کسانی که صاحب اندیشه، سرمایه های معنوی و دانشی هستند باید با برنامه و منطق خاصی همراه باشد. باید شرایط و امکاناتی که افراد را وادار به خروج از کشور می کند در همین جا فراهم شود. به عنوان مثال در موضوع ساخت مسکن مهر، وضعیت اش به مسکن ملی و... تبدیل شد و چندان مورد استقبال هموطنان مان قرار نگرفت، این درحالی است که در امارات، ترکیه و برخی کشورهای دیگر شرایط به گونه ای است که با تبلیغات آنچنانی سرمایه ایرانیان را جذب می کنند و نکته ناراحت کننده تر این است که بعضاً سرمایه های اولیه همین خانه ها از ایران تامین می شود!

ناصر رضایی با بیان این که سازوکار کشورهایی مثل ترکیه که ایرانیان را این چنین برای سرمایه گذاری در آن جا جذب می کنند باید مشخص شود، افزود: باید پذیرفت ایرانی ها هرجای دنیا که بروند افرادی خارجی و غریبه محسوب می شوند، فرقی نمی کند ترکیه باشد یا کانادا و این وضعیت مناسب جامعه و مردم ایران نیست. قوانین دست و پا گیر، تنگ نظری ها و قائم به فرد بودن به جای قائم به قانون بودن یکسری مسائل، باعث بروز چنین وضعیت هایی شده است. وقتی کسی در یک مسئولیت قرار می گیرد، به صورت خودمختار و بدون توجه به قانون و آنچه که دیگران به وی توصیه می کنند، رفتار می کند، حال آن که این اتفاقات منجر به خروج سرمایه های معنوی و مادی از کشور می شود. بنابراین شناسایی برنامه ها و روش های تبلیغی کشورهای خارجی برای جذب سرمایه های ایرانی لازم الاجراست.

فرایند اخذ مجوزهای گردشگری آسان شود

این کارشناس حوزه گردشگری در مورد اقدامات ضروری برای احیای صنعت گردشگری در ایران پس از شیوع کرونا در کشور گفت: حوزه گردشگری در دوران کرونا خوابیده است اما به زودی و با روند واکسیناسیون کرونا به حالت عادی خود بازخواهد گشت. باید در فرایند اخذ مجوز در حوزه گردشگری تسهیل شود. اکنون جهت اخذ مجوز برای هرنوع فعالیت گردشگری، به قدری باید در جاهای مختلف دوندگی کرد تا مجوز فعالیت را دریافت کرد که نهایتاً متقاضیان از دریافت این امکان پشیمان می شوند، این موضوعات تاسف بار است و امیدواریم وزیر جدید میراث فرهنگی و گردشگری هر چه بیشتر به این موضوع اهتمام ورزد.

رضایی در پیشنهاد به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: با توجه به جایگاه ویژه ایران در حوزه میراث فرهنگی، اگر به میراث های طبیعی، فرهنگی و ناملموس خود توجه شوند و سازوکارهای جذب گردشگری را در آن ها بوجود نیاید وهمچنین براساس دستورالعمل هایی که مخصوص آن هاست، برنامه های خودمان طراحی نشوند، نمی توان در این زمینه رشد کرد و ظرفیت واقعی ایران در این عرصه ها دیده نمی شود. به عنوان مثال اکنون که دماوند ثبت جهانی شده است، در عرصه و حریم آن نباید اتفاقاتی بیافتد که آن را از ثبت جهانی خارج کند.

توصیه و پیشنهاداتی به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

وی در گفتگوی خود با رکنا به لزوم توجه به حوزه صنایع دستی توسط وزیر جدید میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت: در حوزه صنایع دستی که جزو سرمایه های گران بها و ارزشمند ایرانیان به حساب می آیند و توسط دست انسان ساخته می شوند، لازم است تا شناسایی هنرمندان و کارکنان حوزه صنایع دستی در دستور کار وزارت خانه قرار گرفته و با در اختیار گذاشتن یکسری تسهیلات برای آن هایی که صاحب منبعی هستند، ارزش این حوزه را حفظ کرد.

ناصر رضایی در پایان گفت: به وزیر میراث فرهنگی و گردشگری توصیه می شود تا بخش خصوصی را در کنار مواردی که بیان شد، دریابد. باید توجه داشت که موثرترین بخش در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، بخش خصوصی است و اثرات بسیار موثر و تعیین کننده ای در این حوزه دارد. نقش حاکمیتی، نظارتی و قانون گذاری باید در این عرصه محکم تر شود و با اتخاذ تصمیم های مفید، کاری کند تا بخش خصوصی احساس آرامش کند و از این طریق سرمایه و فکرش را در حوزه گردشگری عملیاتی کرده تا از این طریق علاوه بر سودی که خودش می برد، برای سایر زمینه ها نیز سودآوری داشته باشد.