همنوا- مهدی نورمحمدزاده/ این تکیه کلام یکی از دوستانم در دهه شصت بود که آرشیو کاملی از نوارهای مرحوم کافی را جمع کرده بود، با ضبط صوت قراضه اش نوارها را پس و پیش می‌کرد و داستان طنازانه «بی غیرتی خروس آمریکایی» مرحوم کافی را برای هزارمین بار گوش می داد و از خنده ریسه می‌رفت!

چه بخواهیم و چه نخواهیم، هیآت و مجالس مذهبی یک رسانه است. وقتی پای انتقال پیام و مخاطب در میان است، یعنی قاعده رسانه حاکم است و «محتوای پیام» و «جذابیت ارائه» نقش کلیدی در جذب مخاطبان دارد. اگر قرآن، منبر و مداحی را پایه های محتوایی هیآت حسینی بدانیم، اهمیت و رسانگی این بخش ها در طول سالیان اخیر نوسانات بسیار داشته است.

فارغ از هرگونه قضاوت، جلسات قرآنی مرحوم «یوسف شعار» و «آیت الله طالقانی» در دهه های چهل و پنجاه، به خاطر محتوای نو، خلاقانه و چالش برانگیز خود نقش رسانه‌ای قابل توجه پیدا کردند، همانطور که منابر مرحوم فلسفی و کافی به اوج محبوبیت رسیدند و یا محافل سخنرانی شریعتی و بازرگان و مطهری در کانون توجه تحصیل کردگان جامعه قرار گرفتند.

جالب است که در دهه های گذشته هویت غالب مجالس و هیآت، از مفسران قرآن و سخنرانان مذهبی نشات می‌گرفت و مداحان تقریبا نقش حاشیه‌ای در طراحی و انتقال محتوا داشتند. اغلب هیآت بزرگ با نام مفسران قرآن و مبلغان دینی آنها شناخته می شد و سالها نشستن پای منبر و درس عالمان بزرگ، افتخار بزرگی برای هیاتی‌ها به حساب می‌آمد. اما تقریبا از دهه هفتاد و تحت تاثیر عوامل متعدد که مجال بحث دیگری می‌طلبد، این روند تغییر یافت و مداحان بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفتند. با گسترش تکنولوژی و لوازم صوتی، تقلید از ترانه ها و آهنگ‌های پرمخاطب، مشارکت دادن مخاطبان در فرآیند مداحی، به روز رسانی فرم و مضمون مداحی با توجه به اقتضائات زمانه و مهم‌تر از همه؛ رونق اینترنت و فاصله‌گیری از مباحث عمیق فکری، تغییر نقش رسانه‌گی هیآت سرعت بیشتری گرفته و قاعده نانوشته «مداح سالاری» در هیآت را رقم زده است. این اتفاق حتما قابل نقد است، اما از منظر رسانه‌ای نشانه رشد و حرکت و توجه به نیاز مخاطبان است، اتفاقی که متاسفانه در منابر و جلسات قرآنی ما به ندرت افتاده است. این روزها اغلب منابر و جلسات قرآنی ما، نه خلاقیت و نگاه نو در طرح محتوا دارند و نه فکر و ایده‌ای برای ارائه جذاب و هنرمندانه آن! نتیجه چیست، همین که در و دیوار شهر از عکسها و بنرهای «با نوای گرم» مداحان پر می شود و حتی به استثنای فایلها و لایوهای چند منبری رسانه شناس، فضای مجازی هم در شور و حسرت «من ایرانم و تو عراقی» غرق می‌شود!