در استان آذربایجان‌شرقی نیز براساس آمارهای اعلام شده، میزان شیوع مصرف مواد ۱.۳ درصد است و رتبه آذربایجان‌شرقی در بین 31 استان کشور از نظر شیوع اعتیاد 28 اعلام شده است.

به گزارش همنوا به نقل از فارس، امروزه در سراسر دنیا حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نوع موادمخدر شناسایی شده است که ۸۰۰ نوع آن در کشور ایران موجود و شناسایی شده هستند؛ البته برخی از این مواد شیوع بیشتری در کشور داشتند که از آنها می‌توان به شیوع مصرف هروئین، شیشه و مصرف گُل اشاره کرد. با این وجود و براساس آمارهای موجود، بیش از 280 میلیون مصرف‌کننده موادمخدر در دنیا وجود دارد که ۳۳ درصد این آمار مربوط به زنان است. در ایران نیز به‌طور میانگین نزدیک به 3 میلیون نفر مصرف‌کننده‌ مواد است که سهم زنان از این تعداد بیش از ۶ درصد اعلام شده و بیشترین زنان مبتلا به اعتیاد در گروه سنی ۲۳ تا ۴۴ سال قرار دارند. گفته می‌شود، از هر سه نفر سیگاری در جوانان یک نفر معتاد می‌شود و در این ارتباط نیز بیش از 10 میلیون نفر دچار اختلالات ناشی از مصرف موادمخدر و درگیر با امر مبارزه با مصرف موادمخدر هستند. سایه روشن اعتیاد در آذربایجان در استان آذربایجان‌شرقی نیز براساس آمارهای اعلام شده، میزان شیوع مصرف مواد ۱.۳ درصد است و رتبه آذربایجان‌شرقی در بین 31 استان کشور از نظر شیوع اعتیاد 28 اعلام شده است. در آذربایجان‌شرقی بیش از 270 مرکز ترک اعتیاد است و در همین ارتباط در این استان تعداد 70 هزار نفر خوددرمان معتاد وجود دارد که به‌صورت خود معرفی و با مراجعه به مراکز ترک اعتیاد، دوران درمان خود را طی می‌کنند. افزون بر آنچه گفته شد، از آنجایی که استان آذربایجان‌شرقی در احداث مراکز ترک اعتیاد و در این میان مرکز ماده 16 به نوعی پیشگام سایر استان‌ها بوده، متاسفانه آمار مصرف موادمخدر در استان رو به افزایش بوده و در بین زنان این روند، رشد بیشتری داشته که در همین راستا براساس اعلام استاندار آذربایجان‌شرقی، تا پایان سال‌جاری مرکز ماده 16 بانوان در استان افتتاح خواهد شد. با این حال مسوولان و دستگاه‌های متولی برای اولین بار در کشور و در شهر تبریز با راه‌اندازی مرکزی به‌نام مرکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان ( ماده 16) می‌خواستند شهر بدون گدای کشور را این بار شهر بدون معتاد نمایند که به نظر می‌آید با گذشت بیش از چهار سال از اجرای این طرح در شهر تبریز با توجه به آمارهای ارائه شده از سوی مسوولان اجرایی این حوزه، با اهداف تعیین شده فاصله زیادی دارد و آن جوری که باید و شاید رضایت‌بخش نبوده است. از این رو، مدیرکل پزشکی قانونی استان اخیرا اعلام کرده که در هفت ماهه امسال 66 نفر در آذربایجان‌شرقی براثر سوءمصرف مواد جان خود را از دست داده‌اند که از این تعداد سه نفر زن بوده است که این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته که 53 نفر فوت شده داشت، 25 درصد افزایش یافته است.کل متوفیان سوءمصرف مواد در استان آذربایجان‌شرقی در سال گذشته 93 نفر بوده که چهار نفر از آنان زن بوده است. به هر حال آنچه در این زمینه مهم به نظر می‌رسد، این است که با توجه به آمارهای موجود و روند رو به رشد مصرف مواد در این استان، باید دستگاه‌ها، مسوولان و متولیان این امر در خصوص بحث اعتیاد و آسیب‌های آن در آذربایجان‌شرقی با مردم رو راست باشند، چرا که از یک طرف اعلام می‌کنند که این استان به نوعی عاری از مظاهر اعتیاد بوده و از سوی دیگر اعلام می‌شود که مسئله اعتیاد از جمله بزرگترین چالش‌های استان آذربایجان‌شرقی است. در خصوص لزوم شفافیت مسئله اعتیاد در استان آذربایجان‌شرقی یادآوری این نکته ضروری است که به عقیده کارشناسان این حوزه، مســئله اعتیــاد تنهــا در رابطــه بــا شــخص معتــاد و خصوصیـات فـردی و روانـی او مطرح نبـوده، بلکـه مشـکلی اجتماعـی بـوده و در عمـق جامعه نیز ریشـه دوانیـده اسـت. اگرچـه مـوادمخـدر اعـم از سـنتی و صنعتـی به نوعی همـه کشـورها را تهدیـد می‌کنـد، امـا کشـور ایـران بـه دلیـل شـرایط خـاص جغرافیایـی و هم‌ مـرزی بـا بزرگتریـن تولیدکننـدگان مـوادمخـدر جهـان از جمله افغانسـتان، پاکسـتان و داشـتن تعـداد زیـادی نیروهـای جـوان و نوجـوان بـا مشـکل بیشـتری مواجـه بوده است. بحث دیگر که در این زمینه قابل تأمل است، اینکه با وجود تلاش‌های بسیاری که در کلیه استان‌های کشورمان و به ویژه در آذربایجان‌شرقی صورت گرفته، باز هم ایــن معضــل خانمان‌ســوز روز بــه روز با شیوه‌ها و رنگ‌هــای مختلف، به غیر از مردان، زنـان و گروه‌هـای سـنی پاییـن را نیـز درگیـر و قاچاقچیـان حرفـه‌ای را بیشـتر از قبـل وارد عرصـه توزیـع مـواد نمـوده اسـت. از سوی دیگر، نتایـج طـرح شـیوع شناسـی مصـرف مـوادمخـدر در میان شـهروندان کشـور نشـان می‌دهـد کـه در ایران الگـوی مصـرف مـوادمخـدر به سـرعت در حـال تغییـر بـوده و مصـرف مـواد صنعتـی پـرخطـر همچـون شیشـه رو بـه افزایـش اسـت، به‌طوریکه هم‌اکنـون میانگیـن سـنی آغـاز مصـرف در جمعیـت نمونـه 21 سـال اعـلام شـده کـه ایـن رقـم حـدود 6 یا هفت سـال قبـل 23 تا 24 سـال بـود کـه ایـن کاهـش سـنی دو سـاله زنـگ خطـر سـنی بـرای مسـوولان و دست‌اندرکاران این حوزه به شمار می‌رود. نکته مهم‌تر اینکه گرایش افراد متاهل به موادمخدر در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است، در حالی کـه حدود یک دهه قبـل شـمار مجردهـا و متأهل‌هـا تقریبـاً مسـاوی و یا آمار افراد متاهل کمتر بـوده اسـت که به عقیده متخصصان این بحث ایـن تغییر نیـز به نوعی هشـداردهنده و نگران‌کننـده اسـت، چراکـه افزایـش شـمار مـردان متأهـل معتـاد عـلاوه بـر تزلـزل بنیـان خانـواده، بـه افزایـش شـیوع اعتیـاد در میـان همسـران ایـن افـراد نیـز می‌انجامـد. دود مواد در چشم آذری‌ها تا کی! بنابراین، این روزها اعتیاد به تنهایی آسیب بسیار بزرگی است؛ چرا که 55 درصد طلاق‌های ثبت شده، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، سرقت‌ها و 70 درصد زندانیان مرتبط با اعتیاد است. تولد فرزندان معتادان امروزه یکی از دغدغه‌های مسوولان مبارزه با موادمخدر شده، چرا که سیاست قاچاقچیان به سمت مصرف موادمخدر در زنان سوق داده شده است. در فرجام سخن باید گفت، از آنجایی که به‌دلیـل موقعیـت جغرافیایـی و قرار گرفتـن استان آذربایجان‌شـرقی در مسـیر ترانزیتی و شـاهراه بـودن ایـن اسـتان و از دیگر عواملی چون صنعتـی بـودن، مهاجرپذیـر بـودن، معضـل حاشیه‌نشـینی در تبریـز و افزایـش نـرخ بیـکاری و... زمینـه بـرای بـروز انـواع مختلـف نابسـامانی‌ها و انحرافـات از جملـه اعتیـاد و بـه دنبـال آن سـایر جرایـم را فراهـم کرده است. اما به نظر می‌آید با توجه به آمارهای ارائه شده و اقدامات قابل توجهی که در استان آذربایجان‌شرقی در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی و در این میان اعتیاد صورت گرفته،به نظر می‌رسد، با توجه به ظرفیت‌هایی که در استان و به ویژه در مرکز استان و شهر تبریز وجود دارد،کارساز نبوده است. بنابراین، با این ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایی که امروز در استان آذربایجان‌شرقی و شهر اولین‌ها بوده و هست، به‌طور یقین مشخص می‌شود، تحقق آرمان آذربایجان‌شرقی عاری از معتاد متجاهر و «تبریز شهری بدون معتاد» در آینده دور از دسترس هم نباشد.

موسی‌ کاظم‌زاده