همنوا | زهرا حسین‌زاده

تعطیلیِ مدرسه برای دانش‌آموزان دهه پنجاهی و دهه شصتی، کیمیا بود؛ گنجی بود که ثانیه ثانیه‌اش را قدر می‌دانستیم؛ بچه‌درس‌خوان‌ها یک جور قدرش را می‌دانستند، آن‌ها هم که چندان اهل درس و مشق نبودند، یک‌جور دیگر تعطیلی برای‌شان مزه می کرد. بچه‌هایی هم که اهل کار و کاسبی بودند، یک روز تعطیلی، برای‌شان حکم سود نجومی را داشت. در طول دوران مدرسه که به تمامی در سال‌های هه ۷۰ گذشت، تعطیلی زمستان، مترادف بود با برف ۳۰ سانتی و یخبندانی که تا یک ماه از زمین بلند نمی‌شد. یک‌جور سختگیری مرموز و  مفرط در نظام تصمیم‌گیری تعطیلی مدارس حاکم بود. حال آن‌که تعداد مدارس، کم، و جمعیت دانش‌آموزی، زیاد بود. بیشتر دانش‌آموزان مسافت‌های نسبتاً زیادی را طی می‌کردند تا به مدرسه برسند. از همان سال‌ها ساز و کار تعطیلی مدارس، مبهم بود. یقین داشتیم که یک‌جای این تعطیل‌سازی‌ها می‌لنگد. حال بعد از ۲۰ سال از آن دوران، پیامد آن افراط در تعطیلی، به تفریط بدل شده است. خبری از برف و بوران نیست. هوا هم چندان سرد نیست. اما در برخی از هفته‌ها، پیش می‌آید که سه روز پیاپی مدارس تعطیل می‌شود!

بیشتر تعطیلی‌ها با بهانه «برودت هوا» اعلام می‌شود. آلودگی هوا، هم دلیل دیگری است که برای تعطیلی مدارس قید می‌شود، اما همین موضوع هم چندان منطقی نیست. اتفاقاً این مدرسه است که می‌تواند دانش‌آموزان را برای ساعاتی، در محیط بسته نگه دارند. دانش‌آموزانی که به مدرسه نمی‌آیند، هیچ معلوم نیست در خانه بمانند و از آلودگی هوا در امان باشند. نیم‌نگاهی به فضای عمومی شهر در ایام تعطیل نشان می‌دهد، بسیاری از نوجوانان، هر چند مدرسه نمی‌روند، اما در همان هوای آلوده، گشت و گذار دارند.

نتیجه مستقیم تعطیلی‌ها این می‌شود که میانگین معدل دانش‌آموزان در خرداد ۱۴۰۳ در مجموع سه رشته ریاضی، تجربی و انسانی در پایه دوازدهم ۱۰.۹۸، پایه یازدهم ۱۰.۶۲ و پایه دهم ۱۱.۵۹ است. سقوط مهارت‌های علمی و مهارتی دانش‌آموزان، بعد از دوران کرونا آغاز شد و با این تعطیلی‌ها، سال‌به‌سال نگران‌کننده‌تر می‌شود. از چنین دانش‌آموزانی، نمی‌توان انتظار مدال‌های المپیادی داشت. نمی‌توان انتظار خلاقیت و نوآوری داشت و از همه بدتر، چنین نسلی، عادت به نظم و مقررات را فراموش می‌کند و تعطیلی را به عنوان یک پیش‌زمینه ذهنی در نظر دارد.

جدا از افزایش بی‌رویه تعطیلی‌ها، نحوه تعبن تعطیلی و اعلام آن‌ها نیز نکته دیگری از ناکارآمدی بخش مرتبط است.  معلوم نیست تعطیلی‌ها از کدام مجرا مشخصاً تصمیم‌گیری می‌شود و رای هر یک دستگاه‌های آموزش‌وپرورش و محیط‌زیست چقدر تعیین‌کننده است؟