فاطمه امان‌گاه/مسئله شفافیت مفهومی آشنا در ادبیات امروز کشور است. علی‌رغم اینکه این مسئله در بیشتر موارد ناظر به مجلس مطرح می‌شود؛ شفافیت مسئله‌ای ست مربوط به تمام نهاد های کشور. اما این روزها شاهد ضعف اجرای آن در شورای ششم هستیم. در همین راستا با دکتر بهاره آروین، دبیرسابق کمیته شفافیت شورای پنجم تهران به گفت‌وگو نشستیم.

نهاد ناظر بر اجرای مصوبات شوراها کدام ارگان است؟ 
وزارت‌ کشور؛ چون وزارت کشور به صورت سنتی قبل از شورای شهر مسئولیت شهرداری‌ها را برعهده داشت. وزارت کشور در مجموعه دولت تعامل نزدیکی با شورا و شهرداری دارد. اگر مدیری که در حوزه شهرداری‌ها فعال است، یک دستورالعملی مربوط به شفافیت شورا‌ها ابلاغ کند و اجرای این دستورالعمل از سمت وزارت کشور پیگیری شود خیلی از مشکلات اجرایی حل خواهد شد.
ما به قول شما توپ را در زمین مردم نندازیم. هیچ کس جدی نمی‌گیرد. سایت http://tpmonitor.ir را راه انداختیم که مثلا رصد بشود ولی کسی گزارش را نشنید. از سمت مسئولین از سمت آن‌هایی که باید کار می‌کردند لزوما شنیده نمی‌شد. صدای تشکل‌ها و رسانه‌ها هر چه قدر مطالبه‌گری کنند ممکن است شنیده نشود. جایی که باید به رصدی که انجام می‌شود وزن بدهد مجموعه وزارت کشور است.
بودجه شورای شهر وقتی به تصویب می‌رسد، یک نسخه‌اش حتما برای وزارت کشور ارسال می‌شود و دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. وزارت کشور می‌تواند متولی خوبی باشد تا قوانین دور زده نشوند. به نظر من به خصوص درباره‌ی شهرهای کوچک، وزارت کشور می‌تواند متولی خوبی باشد که هم زیرساخت فراهم کند و هم بر اجرای قوانین نظارت داشته باشد.

مسئله‌ای که هم در شورای قبل و هم در شورای فعلی بسیار پروسروصدا بوده، انتخاب شهردار است؛ شفافیت چقدر توانسته در رفع شبهه‌های مربوط به انتخاب شهردار موثر باشد؟
در همه سیستم‌های انتخاباتی رای به افراد مخفی است. فردی که انتخاب می‌کنید یا نمی‌کنید نباید بعدا تحت تاثیر رای نماینده قرار گیرد. بنابراین رای نهایی نمی‌تواند آشکار باشد. ولی یک چیز خوب می تواند شفاف شود و خیلی کمک می‌کند و آن فرایند انتخاب شهردار است. کل این فرایند باید شفاف باشد. در واقع فرایند از ۲۰نفر اول که پیشنهاد می‌شوند آغاز می‌شود و گفت‌وگو‌ها و انتخاب نهایی را نیز شامل می‌شود. اما آنچه ما از سرگذراندیم این بود که چون حوزه خدماتی شهر یک روز هم نمی‌تواند بدون شهردار باشد قبل از اینکه رسمیت پیدا کنیم، فرایند شفافیت آغاز شود. در همین دوره موقت هم آراء به صورت علنی در صحن مطرح شد و فرایند شماتیک را منتشر کردیم. علی‌‌رغم اینکه دوره رسمی نبود اما به صورت زنده برنامه های شهرداران را پخش کردیم. اگر بخواهم در یک کلمه پاسخ دهم، آن چیزی که کمک می کند حاشیه انتخاب شهردار کاهش پیدا کند، این نیست که لزوما رای نهایی تک تک افراد آشکار باشد. بلکه آن است که فرایند انتخاب شهردار شفاف باشد.

 آیا ضوابط و الزامات قانونی برای شفاف شدن این فرایند وجود دارد؟
چون یک بار این فرایند طی می‌شود. در واقع فرض براین است که اتفاقی نمی‌افتد که شهردار بخواهد تغییر کند. یک بار شورای شهر فرایند را طی می‌کند بخشی از آن در قانون شوراها آمده. اما آن فرایندی که اعضای شورا چطور قرار است یک نفر را به عنوان شهردار انتخاب کنند در یک آیین‌نامه داخلی مطرح شده‌. این آیین‌نامه را باید خود اعضای شورای شهر مصوب کنند منتهی چون این انتخاب فقط یک‌بار انجام می‌شود شورا معمولا به دنبال تصویب آن نمی‌رود. فرایند باید شفاف باشد. رئیس شورا باید در این فرایند زمان‌بندی داشته‌ باشد. ما زمان بندی خیلی برایمان مهم بود.

از آخرین طرح‌هایی که در شورای پنجم پیگیری شد بحث سوت‌زنی بود، سوت زنی به عنوان یک مسئله‌ی پیچیده حقوقی، اما این موضوع مهم در برخی نهادها به قرار دادن شماره تلفن تقلیل پیدا کرده. 
اگر شما زیرساخت کشف تخلف را به وجود نیاورید، انتظار زیادی است بتوانید تخلفات را کشف کنید. وقتی همه چیز پنهانی است و اطلاعاتی در دسترس نیست؛ در آن صورت می‌شود، افشاگری. مثلا دوربین‌ها وقتی می‌خواهند سرعت غیرمجاز را ثبت کنند، چند تابلو قبل از دوربین قرار می‌دهند. چرا؟ چون  هدف مچ‌گیری نیست. بلکه می‌خواهد سرعت کم شود. بنابراین اطلاع می‌دهد که من تو را تحت نظارت دارم؛ شفافیت چنین مکانیزمی است. هدف اولش این است که پیشگیری کند تا کسی تخلف نکند. 
منبع: خبرگزاری دانشجو