ایرنا نوشت: رودخانه‌ها یکی از منابع زیست محیطی مهمی هستند که به دلیل جریان داشتن در مسیرهای به نسبت طولانی و مواجه شدن با شرایط و فعالیت‌های مختلف زندگی شهری به مراتب بیشتر مورد آسیب قرار می‌گیرند و بستری ناپایدار را پدید می‌آورند که برای ادامه حیات نیاز به حمایت دارند. بر این اساس 14 مارس (23 اسفند) روز جهانی «اقدام برای حمایت از رودخانه‌ها و مقابله با سد سازی» نام گرفته است و هزاران نفر از مردم در سراسر دنیا آن را برای یادآوری اهمیت رودخانه‌ها و قدردانی از کسانی که برای حفاظت از آنها تلاش می‌کنند، گرامی می‌دارند، مردم در این روز برای پیروزی‌هایی مانند حذف سدها و بازسازی رودخانه جشن می‌گیرند. روز بین‌المللی اقدام برای حمایت از رودخانه‌ها، آب و زندگی و مقابله با سدسازی، در سال 1997 توسط شرکت‌کنندگان در اولین نشست بین‌المللی قربانیان سدسازی در کوریتیبلی برزیل به تصویب رسید و نمایندگان کشورها تصمیم گرفتند 14 مارس را روز بین‌المللی اقدام برای رودخانه‌ها قرار دهند. مردم در این روز خواستار بهبود در سیاست‌ها و شیوه تصمیم‌گیری مسئولان می‌شوند و از آن برای آموزش مردم درباره تهدیداتی که رودخانه‌ها با آنها مواجه هستند و یافتن راه‌حل‌های مناسب برای ذخیره آب و انرژی استفاده می‌کنند. به گفته بانیان این روز، مهم‌تر از همه 23 اسفند روز اتحاد است تا همه در عمل نشان دهیم که مساله رودخانه‌ها مشکلی محلی نیست، بلکه جهانی است. در این میان رودخانه‌های ایران نیز وضعیت خوبی ندارند که بنا به گفته «مسعود باقرزاده کریمی» رودخانه‌ها مانند رگ‌های بدن، شریان‌های حیاتی آب کشور هستند که باید آنها را حفظ کنیم. وی روز در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: اگر بخواهیم تالاب‌ها را نیز احیا کنیم باید رودخانه‌ها را قبل از آنها احیا کنیم چون جریان آب را به تالاب‌ها می‌آورند. وی با اشاره به اینکه رودخانه‌ها در کشور سه مشکل دارند، اظهار داشت: یکی سدهایی است که در مسیر رودخانه‌ها احداث می‌شوند، درست است که آب پشت سد جمع می‌شود و با یک دبی معین در رودخانه جریان می‌یابد اما همین قطع شدن رودخانه با سد از مهاجرت آبزیان در مسیر رودخانه جلوگیری می‌کند. باقرزاده ادامه داد: بسیاری از آبزیان به ویژه ماهیان چه آنها که در رودخانه و چه آنها که در تالاب زندگی می‌کنند برای تخم‌ریزی وارد رودخانه می‌شوند چون آب رودخانه‌ها در سرشاخه ها تمیز و خنک است و آنها می‌دانند باید جایی تخم‌ریزی انجام دهند که آب آن تمیز باشد تا نوزادنی که به دنیا می‌آیند بیمار نشوند. وی افزود: بنابراین آبزیان در مسیر مهاجرت به دیواره سدها برخورد می‌کنند که با این روند عملا این کریدور مهاجرتی قطع می‌شود پس سدها با کاهش آب‌دهی نه تنها برای تالاب‌ها مشکل ایجاد می‌کنند بلکه موجب قطع شدن کریدورهای مهاجرتی نیز می‌شوند. ** ساخت پلکان در سدها برای جلوگیری از قطع کریدورهای مهاجرتی آبزیان مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی با بیان اینکه این مشکل راهکار دارد، پیشنهاد کرد: در کنار سدها به ویژه سدهای کوتاه و متوسط می‌توان پلکان ماهی طراحی کرد تا ماهی‌ها بتوانند مهاجرت خود را انجام دهند بنابراین ما نه می‌گوییم سدی خراب شود تا دوباره رودخانه جریان یابد نه اینکه اصلا سدی ساخته نشود، حتی برای برخی سدهای ساخته شده نیز می‌توان این پلکان‌ها را طراحی کرد. وی اظهار داشت: مشکل دوم آلوده شدن رودخانه‌هاست، متاسفانه در کشوری که در پیشینه تمدنی و باورهای دینی خود بیشترین اعتقاد را به حرمت و ارزش آب دارد، بیشترین آلودگی رودخانه‌ها نیز مشاهده می‌شود که بسیار عجیب است، در قدیم حتی عشایر به خود اجازه نمی‌دادند در سرشاخه رودخانه‌ها اتراق کنند تا آلودگی وارد رودخانه نشود در واقع تا این حد برای آب حریم قائل می‌شدند اما الان رودخانه‌ها به زباله‌دان تبدیل شده‌اند. باقرزاده کریمی ادامه داد: البته این مشکل نیز راهکارهای زیادی دارد و می‌توان با کارهای فرهنگی، حقوقی، قانونی و اجرایی در دولت این مشکل را حل کرد. وی به ساخت ‌وساز در حد و بستر حریم رودخانه به عنوان سومین چالش رودخانه‌های کشور اشاره کرد و گفت: ساخت‌ وساز در حد بستر و حریم رودخانه عامل دیگری است که رودخانه‌ها را تهدید می‌کند، نمی‌دانم به چه آفتی گرفتار شده‌ایم که همه دوست دارند ویلای خود را به رودخانه بچسبانند. مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی تاکید کرد: رودخانه یک کانال آب نیست بلکه در کنار خود زیستگاه‌های حاشیه‌ای دارد، زندگی یک سری موجودات کنار آبزی و دوزیست در حاشیه رودخانه است و با اینکه مستقیم در آب زندگی نمی‌کنند اما برای ادامه حیات به آب وابسته‌اند و ما با ساخت‌وساز در حریم بستر آنها را نابود می‌کنیم. وی اظهار داشت: این کار کاملا خلاف صریح قوانین و مقررات است، در این زمینه قوانین و مقررات سفت و سختی وجود دارد اما با مسامحه‌کاری، زد و بند، تقلب و تخلفات این کارها انجام می‌شود، ساخت خانه و ویلاهای چسبیده به رودخانه، تخلف آشکار است، شورای امنیت ملی نیز در مصوبه‌ای بر جلوگیری از این کار تاکید دارد و طبق همان مصوبه باید تمام رستوران‌ها و ویلاهای حاشیه رودخانه جاده چالوس تخریب شوند. باقرزاده کریمی گفت: در مجموع تمام این مشکلات و چالش‌ها راهکار دارد، این شریان‌ها باید باز شوند زیرا شرط نجات و رهایی ما از مشکلات زیست محیطی احیای رودخانه‌هاست.