به گزارش همنوا، محمّد طاهری خسروشاهی در سوّمین نشست عاشورایی نویسندگان و اهل قلم آذربایجان که با حضور جمعی از هنرمندان و پژوهشگران در بنیاد فرهنگی و هنری طوبی و همزمان با شب ششم محرم برگزار شد، از جمله ضرورت های تحقیقات معاصر را تصحیح و بازبینی برخی از مقاتل تاریخی درباره حادثه کربلا و انتشار منقّح و پاکیزه این آثار و انتخاب موضوعات مرتبط با ادبیات عاشورایی در قالب رساله های دانشجویی برشمرد.

وی ابتدا به تبیین نخستین سروده های عاشورایی در شعر عربی پرداخت و گفت: بر اساس مستندات تاریخی و شواهد متون و مقاتل، نخستین سروده های عاشورایی از زبان خود اهل بیت علیهم السلام به ویژه حاضران در صحنه کربلا از جمله حضرت زینب و بانو رباب؛ همسر حضرت اباعبدالله الحسین سروده شده و مضمون محوری این سروده ها، مرثیه شهادت امام و دیگر شهدای کربلا است.

طاهری خسروشاهی گفت: نخستین نویسندگان مقاتل معتبر مربوط به حادثه عاشورا، از جمله خوارزمی در مقتل الحسین که از کتب موثق تاریخ کربلاست، ابیاتی به زبان عربی و به نقل از خواهران حضرت امام حسین نقل کرده است.  

این پژوهشگر در ادامه به بیان گزارشی از نخستین واکنشهای شعر فارسی در مقابل حادثه شهادت امام حسین پرداخت و گفت: ابتدا یکی از مولفان و محققان برجسته تاریخ ادبیات فارسی؛ مرحوم ذبیح اللله صفا، شاعری به نام قوامی رازی، از سخنوران سده ششم هجری را به عنوان اولین گوینده شعر فارسی در حوزه ادبیات عاشورایی معرفی کرد. سپس مرحوم محمدامین ریاحی خویی از استادان حوزه تحقیقات ادبی، با انتشار  مقاله ای مهم در مجله یغما، قصیده ای از کسایی مروزی منتشر نمود و پیشینه شعر عاشورایی در زبان فارسی را به سده چهارم و پنجم رسانید.

وی افزود: من معتقدم چنانکه همزمان با دواوین شاعران، متون تاریخی منثور ادبیات فارسی نیز بررسی شود، قدمت شعر عاشورایی به نخستین سالهای طلوع شعر فارسی خواهد رسید. از جمله مولفی به نام ابوجعفر قمی مولف تاریخ قم، در کتاب ارزشمند خود، از حضور جمعی از سخنوران شیعی در سده دوم و سوم هجری در قم خبر می دهد که متاسفانه ما اینک به آثار این شاعران دسترس نداریم.

طاهری خسروشاهی گفت: در بررسی تحقیقات ادبی و تتبعات تاریخی، دستی پنهان و متاثر از حاکمیت های غیرشیعی در طول سالیان دراز، به حذف، تحریف و سانسور شعر عاشورایی در ادبیات فارسی اقدام کرده اند. از جمله مولف ناشناس کتاب مجمل التواریخ و القصص که در سده ششم تالیف شده، در فرازی از کتاب خود از نابودکردن آثار منظوم و منثور شیعیان ایران در سده چهارم هجری به دست سلطان محمود غزنوی خبر می دهد.

وی افزود: من تردیدی ندارم که در میان آثار معدوم توسط سلطان غزنوی و دیگر شاهان غیرشیعی، سوک سروده هایی در رثای امام حسین و حادثه عاشورا وجود داشته که دست تحریفگر روزگار، آنها را از بین برده است.

طاهری خسروشاهی گفت: بخشی از تحریفات اشعار عاشورایی نیز توسط کاتبان نسخه های خطی صورت گرفته که این تحریفات، شامل دخل و تصرفهایی است که نسخه نویسان بر مبنای تاثیرات ایدولوژیک، بر روی دواوین شاعران شیعی در طول روزگاران انجام داده اند. البته بخش دوم دستبرد کاتبان به صورت تغییرات و تبدیلات ذوقی بوده است.

وی افزود: به گمان من شعر کسایی مروزی در سده چهارم هجری، بر خلاف نظر مرحوم امین ریاحی که "نخستین شعر عاشورایی در زبان فارسی" معرفی شده، عجالتا و تا پیدا شدن دیگر آثار عاشورایی، باید "قدیمی ترین شعر مکتوب عاشورایی در زبان فارسی" معرفی شود.