ایرنا نوشت: مالک شجاعی جشوقانی امروز شنبه در این نشست در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سخنرانی خود را با عنوان «آینده پژوهی انقلاب اسلامی از دیدگاه استاد مطهری» بیان کرد . وی موضوع سخنرانی خود ذیل پروژه بازخوانی و تحلیل چهاردهه علوم انسانی مطرح کرد و افزود: :« عنوان سخنرانی من از سه کلیدواژه آینده پژوهی، انقلاب اسلامی و میراث فکری استاد مطهری تشکیل شده است. «در این بیان به بحث انقلاب اسلامی ورود نمی کنم. اما در ذیل عنوان آینده پژوهی یا feature studies بگویم که این علم حوزه ای میان رشته ای یا دیسیپلینی ست که به مطالعه نظام مند و روشمند مختصات مفهومی آینده های ممکن و مطلوب می پردازد. » وی ادامه داد : مبحث آینده را می توان در سه وجه آینده ممکن، آینده مطلوب و آینده محتمل دسته بندی کرد. آینده ممکن موضوع علمی نظیر مدیریت، آینده مطلوب موضوع امری مثل دین و آینده محتمل مختص نگاههای پوزیتیویستی و پساپوزیتیویستی است. از منظری می توان موضوع علم آینده پژوهی را هم دارای خاستگاهی در مباحث همچون طالع بینی، افسانه، اسطوره و حتی خرافات دانست. همچنانکه طبق پژوهشی انجام گرفته در دانشگاه ادیان و مذاهب، همه ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی موجود به نوعی آینده اندیشانه اند. شجاعی در ادامه تصریح کرد: اما تاسیس شاخه علم مدرنی چون آینده پژوهی، متعلق به اوایل قرن بیستم و دوران تاسیس فدراسیون آینده پژوهی است و با مباحث جاری در جامعه شناسی علم و فناوری آغاز می گردد. در ایران نیز امروزه در دو دانشگاه بین المللی قزوین و دانشگاه تهران رشته آینده پژوهی تدریس و ارائه می گردد. آینده پژوهی در این تعریف جدید مطالعه انتقادی در سنت پژوهی، وضعیت شناسی تحلیل انتقادی و گمانه زنی برای آینده اندیشی خود است. شجاعی در تشریح وضعیت معاصر این علم در ادامه افزود: با ارائه ایده «پایان تاریخ» از سوی فوکویاما نقطه عطفی در آینده پژوهی ایجاد شد. فوکویاما ایده «پایان تاریخ» خود را متاثر از هگل با افزوده هایی از خود ارائه کرد. این ایده به صورت مجمل می گفت که ما برای انسان معاصر یک الگو بیشتر نداریم و آن همان خلاصه زندگی انسانی غربی از قرن هیجدهم به این سو در غرب است که سکولاریسم، اومانیسم، لیبرال دموکراسی و ... از ابعاد و تبلورهای آن هستند. این ایده اساساً انحصاگراست و تنها یک سبک زندگی و یک عقلانیت را به رسمیت می شناسد. ایده توسعه مدرن نیز به نوعی الگوبرداری از همین بحث است. سرپرست گروه پژوهشی فرهنگ ایران در بخش بعدی ارائه خود معطوف به دیگر کلید واژه سخنرانی خود به اندیشه های استاد مطهری اشاره کرد و گفت: شهید مطهری در کتاب هایی مثل امامت و رهبری، جهان بینی توحیدی و پیرامون انقلاب اسلامی در آستانه پیروزی انقلاب که همه در اوج تلاطم و موج انقلابی گری اند به فردای انقلاب آینده پژوهانه می اندیشد. وی افزود: مطهری درس آموخته کسانی چون فارابی، ابن سینا و صدرالمتالهین و آشنا با جریان های روشنفکری است که در روزهای اولیه پیروزی انقلاب معقتد به ضرورت پرداختن به بحث فلسفه های سیاسی و دیگر فلسفه های مضاف است. البته که به اندیشه های مطهری هم مثل هر شخصیت دیگری در اموری چون غرب شناسی و ... نقد هم وارد است. شجاعی ادامه داد: مطهری در کتاب آینده انقلاب اسلامی یکی از مهمترین مشغله های لازم برای تضمین آینده انقلاب را بحث و فحص در زمینه وظایف اصلی و فعلی حوزه علمیه می داند. او در آنجا به لزوم طراحی یک نظام و تغییر در نظام برنامه ریزی آموزشی عالی دین اشاره می کند. وی عنوان کرد : مطهری معتقد است که انقلاب اسلامی با همه زحمات و خون های ریخته شده، اگر نتواند نظریه علمی متناسب خود را پی ریزی کند، علیرغم پیشرفت ها در دیگر حوزه ها ممکن است هم از اهداف انقلاب فاصله بگیرد و هم به آن اتوپیا و آینده اندیشی مطلوب خود نرسد. شجاعی در پایان گفت : در فضای امروز انقلاب اسلامی ما کمتر می توانیم از یک نظریه علمی متناسب با آینده پژوهی مطلوب سراغ بگیریم. کاری همچون اثر فارابی (معلم ثانی) که در روزگار مواجهه خود با غرب، دست به تدوین یک نظریه علمی متناسب با فرهنگ اسلامی زد. ما نیز باید فارابی وار در نزد معلم ثانی زمانه بنشینیم و یک نظریه علمی متناسب و برنامه مشخص در جهت آینده اندیشی مطلوب و ممکن تدوین و طراحی کنیم. کاری که کمتر به آن اقدام کرده ایم. البته نه همچون جُهال و نادانان ستیزه جو با هر آنچه از غرب آمده و نه همچون شیفتگان دستاوردهای غرب. راه طراحی این مسیر از فعال کردن فلسفه های تطبیقی و فلسفه های انضمامی متناسب می گذرد.