به گزارش همنوا به نقل از رکنا، از شاخص‌های توان یک کشور، توانایی جامعه ریاضی آن خصوصاً از نظر علمی است. این ریاضیدانان بودند که سرنوشت جنگ جهانی دوم را رقم زدند. کشوری با ریاضیدانان قوی، اقتصادی قوی دارد، سیستم‌های امنیتی قوی دارد و در ساخت موشک ها دست خود را به روی بیگانگان دراز نمی‌کند. این تازه، نیمه آشکار ماجراست. نیمه دیگر مربوط می‌شود به استقلال زبان، داشتن کتب و مقالات ریاضی به زبانی که ریاضیدانان قوی دارد که در درازمدت به واسطه تلاش سایر ریاضیدانان برای فهمیدن ریاضی مربوطه در زبان مربوطه، به قوی شدن زبان و گسترش آن در خارج از مرز‌ها منجر می شود.

چند سالی می شود که آموزش و پرورش به سمتی حرکت کرده که دانش آموزان را به سوی هنرستان ها سوق دهد تا خروجی مدارس، سریعا به بازار و کسب شغل نزدیک شوند. این در حالی است که چند سالی می شود که زنگ خطر کاسته شدن از داشتن افراد متخصص در رشته های علوم پایه در کشور به صدا در می آید.

از سویی دیگر، با توجه به درآمد زا بودن رشته های علوم تجربی، خیل عظیمی از دانش آموزان رغبت می کنند که در این رشته ها تحصیل کنند تا در آینده درآمد بیشتری داشته باشند. 

حال در این شرایط، کم شدن استقبال دانش آموزان از رشته ریاضی کشور را درگیر چه معضلاتی می کند؟ 

طبق آمار، سهم ورودی دانش آموزان رشته ریاضی از سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ حدود ۲۷,۱۲ صدم درصد بود که تا سال ۱۴۰۰ به ۱۴.۵۶ صدم درصد و تقریباً به نصف کاهش پیدا کرد.

نتیجه بی توجهی به رشته ریاضی-فیزیک را در تصمیم های اشتباه مسئولان

سامان سلامیان، کارشناس رشته ریاضی به رکنا می گوید: به محاق رفتن رشته ریاضی و فیزیک در دبیرستان ، افت نتایج در المپیادهای جهانی ریاضی، نمرات اندک در آزمون‌های بین‌المللی تیمز برای سنجش میزان یادگیری ریاضی در سال‌های پایین‌تر تحصیل، نشان می‌دهد که باید منتظر سونامی اتفاقات ناگوار در صنعت و بخش درمان و... بود. هم‌اینک نیز تصمیم‌های اشتباه مسئولان در اقتصاد، برنامه‌ریزی و مدیریت و تخصیص منابع به‌واسطه نداشتن درک درست از ریاضیات و آمار است. 

کم شدن مهندس در کشور چه تاثیری می تواند داشته باشد؟

مهدی سودآوری، روان شناس و استاد دانشگاه چهار نکته درباره بحران کمبود مهندس در کشور را عنوان می کند که به شرح زیر است:

1- آینده نگری که وجود ندارد: اولین چیزی که به ذهن خطور می کند، کمبود فارغ التحصیلان مهندسی در آینده است. از آن جا که دانش آموزان در ابتدای سال دهم اقدام به انتخاب رشته می کنند اما خروجی نهایی آن حداقل 10 سال آینده مشخص می شود. با این حال، بیشتر دانش آموزان و والدین آن ها با توجه به بازار کار فعلی رشته ها اقدام به انتخاب می کنند، در حالی که شرایط تا 10 سال آینده متفاوت خواهد بود. کمبود هایی که امروز وجود دارد تا ده سال آینده پابرجا نخواهند بود. پس زمانی که کشور باید آمادگی جهش تکنولوژیک را داشته باشد، احتمالا با کاهش شدید مهندس روبه رو خواهیم بود. آن هم به دلیل آن که فعلا بازار کار جذابی برای مهندسان وجود ندارد.

2- بی توجهی که به علاقه و استعداد می شود: عارضه بعدی انتخاب رشته بر حسب بازار کار است و نه علاقه و استعداد افراد. کشور ما نیاز به فارغ التحصیلان متوسط در هیچ رشته ای ندارد بلکه محتاج دانش آموختگان درجه یک است. برای افراد عالی همیشه کار و درآمد وجود دارد.

3- مهندس هایی که در شغل های دیگر هم خلاق تر هستند: موضوع بعدی موفقیت بیشتر دانشجویان با تحصیلات در رشته های مهندسی برای فعالیت در شغل های دیگر است. آمار نشان می دهد، افرادی که دیپلم ریاضی یا تحصیلات مهندسی دارند اما وارد رشته های کاری هنر و علوم انسانی یا بازار کار آزاد می شوند، موفق تر خواهند بود زیرا دروس رشته ریاضی ذهن را خلاق تر می کند و تفکر انتزاعی را پرورش می دهد. بنابراین و اگر به هر دلیلی، فارغ التحصیل های رشته مهندسی در حوزه های کاری مرتبط با تحصیلات شان مشغول به کار نشوند، به خاطر ذهن خلاق ترشان که مدیون تحصیل در رشته ریاضی هستند، شانس بیشتری برای موفقیت در بقیه مراحل زندگی و کاری دارند.

4- آموزش هایی که جای خالی اش در مدارس احساس می شود: در این بین، نکته بسیار مهم تر اشتباه بودن کل سیستم دبیرستان در کشور است. فارغ از این که دانش آموزان چه رشته ای را انتخاب کنند، دروس دبیرستان نوجوانان را برای حل چالش های زندگی واقعی آماده نمی کنند. برای مثال در کشوری مانند ایران که نیاز شدیدی به کارآفرینی برای حل بحران بیکاری دارد، به طور عملی منطق کارمندی و جایی استخدام شدن را در دبیرستان آموزش می دهیم. از سوی دیگر، هیچ تلاشی برای شناسایی و پرورش استعداد های افراد نیز نمی شود و تنها سعی در کانالیزه کردن افراد در قالب های سنتی ریاضی، تجربی، انسانی و هنر دارد. در حالی که رشته های جدید دانشگاهی اغلب بین رشته ای و ترکیبی از مهارت های متفاوت هستند، برای مثال حتی یک رشته قدیمی مانند معماری نیاز شدیدی به درک هنری دارد یا رشته ای مانند روان شناسی نیازمند شدید تفکر انتزاعی و سیستمی است که معمولا در قالب رشته ریاضی پرورش می یابند. از طرف دیگر، افراد با اتمام دوره دبیرستان توان علمی و عملی اداره زندگی خود را ندارند. نه مهارت شغلی آموخته اند، نه مهارت خودشناسی و بهبود شخصی، نه مهارت کارآفرینی و ... . پیشنهاد ما به وزارت آموزش و پرورش بازنگری جدی و اساسی در برنامه درسی و فرایندهای آموزشی دوره دبیرستان است وگرنه همیشه با این نوسانات تعداد دانش آموزان در رشته های مختلف روبه رو خواهند بود و هیچ کمکی هم به حل معضل بیکاری در کشور نکرده اند.

پاسخ معاون وزیر آموزش و پرورش به برنامه ریزی برای توجه بیشتر به رشته ریاضی 

چندی پیش، محمدمهدی کاظمی ، معاون وزیر آموزش و پرورش در یک نشست خبری با اصحاب رسانه در پاسخ به سوال رکنا مبنی بر اینکه با توجه به اینکه آموزش و پرورش به خوبی به هنرستان ها و افزایش ظرفیت آنها اهمیت داده است؛ چه تمهیداتی برای تنزل نیافتن بیش از پیش رشته ریاضی-فیزیک دارد گفت: این رشته بسیار مهم است و فارغ التحصیلان آن می توانند زمینه برای فعالیت رشته های علوم کاربردی را افزایش دهد. در واقع ما باید تقویت علوم پایه را با نگاه تقویت علوم کاربردی در کشور دنبال کنیم. سهم این رشته طی 9 سال از 28 درصد به 14 درصد تقلیل پیدا کرد و این آموزش ها به نصف کاهش داشت. 

وی افزود: سال تحصیلی گذشته با فرصت اندکی که پیش روی ما در معاونت آموزش متوسطه بود برنامه ریزی کردیم و توانستیم سهم رشته ریاضی فیزیک را افزایش دهیم و امسال هم هدف گذاری کردیم 1/8 درصد این سهم را افزایش دهیم و تا پایان برنامه هفتم توسعه، هدفگذاری ما سهم 28 درصدی برای رشته ریاضی-فیزیک است.

او تاکید کرد: در این راستا لازم است محتواها همراستا با نیاز باشد؛ اما همه آنچه قرار است به صورت محتوای آموزشی به دانش آموزان ارائه شود به کتاب درس بر نمی گردد و می توانیم با این نگاه که آموزش را در خارج از محیط کلاس درس و از طریق آموزش ترکیبی دنبال کنیم و از این طریق فرصت برای یادگیری بیشتر دانش آموزان را فراهم کنیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: از سویی دیگر، ما فرصت های جدیدی را برای دانش آموزان در پژوهشسراهای دانش آموزی در نظر می گیریم.

او در ادامه در پاسخ به اینکه چرا با این شرایط اقتصادی، پژوهشسراهای دانش آموزی مبالغی را بابت حضور دانش آموزان دریافت می کنند، گفت: ما باید شبکه ای محیط های یادگیری ایجاد کنیم که یک بخش از آن پژوهشسراها هستند. هدف ما از پژوهشسراها تقویت روحیه پژوهشی است. یک بخشی از پژوهشسراها آموزش های عمومی است که رایگان است و مبالغی که دریافت می شود بابت فعالیت های تخصصی است.