نگارنده: سعید ترکاشوند

خبر تلخ کشته شدن ۲ تن و مجروحیت تعدادی از خبرنگاران حوزه محیط زیست در حادثه ناگوار واژگونی اتوبوس‌های حامل خبرنگاران در آذربایجان شرقی، باز خورد‌های متعددی را در چند روز اخیر در پی داشته و طی این روز‌ها علاوه بر ابراز همدردی، بسیاری از فعالان حوزه رسانه خواهان پاسخگویی  دولت در این زمینه شده اند.

 اما در چند روز اخیر اتوبوس حامل خبرنگاران تنها موضوع مهم این  روز‌ها نبوده و کشته شدن ۵ سرباز معلم در استان یزد خبر ناراحت کننده‌ای دیگری است که کام بسیاری از مردم را تلخ کرده است، خبر تلخی که برای بار دیگر توجه بسیاری از رسانه را به وضعیت نا به سامان سیستم حمل ونقل کشور و بازار قطعات یدکی خودرو‌های سنگین مسافربری جلب کرد.

بر اساس آخرین آماری منتشر شده از سوی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ۶۲ هزار و ۱۵۶ دستگاه خودرو‌های مسافری برون شهری (اتوبوس-مینی بوس-سوار کرایه) در کشور تردد که از این تعداد ۳۵.۸ درصد ناوگان عمری بین ۱۱ تا ۱۵ سال دارند.

 از این تعداد ۳۲ درصد از ناوگان باری معادل ۱۱۴ هزار دستگاه کامیون در حالت فرسودگی کامل به سر می‌برند و علاوه بر این ۳۰ درصد از اتوبوس‌های برون شهری معادل ۴ هزار ۲۰۰ دستگاه،   ۶۸ درصد مینی بوس‌ها و ۶۶ درصد سواری‌های کشور فرسوده هستند که در مجموع این ارقام معادل ۱۹ هزار دستگاه ناوگان حمل و نقل کشور عملا از رده خارج شده اند.

فرسودگی ناوگان  و کیفیت پایین قطعات یدکی؛ رانندگان تحت فشارند

«علی انصافی»، رئیس اتحادیه مسافربران استان تهران در گفتگو با خبرنگار بازارنیوز ضمن تاکید بر  به موضوع  فرسودگی ناوگان حمل و نقل کشور گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر  فروسودگی ناوگان حمل و نقل کشوری در بالاترین سطح قرار گرفته و بسیاری از هموطنانمان سالانه قربانی این موضوع می‌شوند.

رئیس اتحادیه مسافربران استان تهران افزود: اتوبوس و انواع ناوگان‌های های برون شهری ما به دلیل حجم بالای رفت و آمد، میانگین عمر که دارند بین ۱۰ الی ۱۵ سال است و ناوگان درون شهری نیز به دلیل استهلاک کمتر نسبت به ناوگان برون شهری به طور متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ سال عمر می‌کنند، اما با این وجود هنوز شاهد آن هستیم که از ناوگان فرسوده‌ای در سیستم حمل و نقل کشوری استفاده می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: علاوه بر فرسوده بودن ناوگان، تامین لوازم یدکی ناوگان یکی دیگر از چالش‌های پیش روی سیستم حمل و نقل کشور است که همیشه باعث به زحمت افتادن  بسیاری از رانندگان می‌شود.

انصافی تاکید کرد: علاوه بر فرسودگی ناوگان، متاسفانه لوازم یدکی مطلوب و باکیفیتی مخصوص اتوبوس و یا کامیون‌ها در بازار  یافت نمی‌شود و اگر هم باشد  غالبا لوازم‌هایی هستند که در بدترین کیفیت  از کشور چین وارد می‌شود.

رئیس اتحادیه مسافربران استان تهران خاطر نشان کرد: به دلیل استهلاک بالای ناوگان برون شهری، رانندگان موظف هستند حداقل هر ۶ تا ۸ ماه یکبار برخی از قطعات خودروی خود را تعویض کنند، اما علاوه بر بی کیفیتی، قیمت بالای این قطعات مشکل دیگری است که گریبان رانندگان ناوگان حمل و نقل به ویژه برون شهری را گرفته است.

وی متذکر شد: ما تا کنون بار‌ها به دولت پیشنهاد دادیم که اتوبوس‌هایی را  از اروپا به ایران وارد کنیم چرا که طبق استاندارد‌های قوانین راهنمایی و رانندگی بسیاری از اروپایی، اتوبوس بعد از ۵ سال مستهلک می‌شود، اما دولت با این امر مخالفت کرده و سیستم حمل و نقل کشور هر روز فرسوده‌تر از گذشته می‌شود؛ تاکنون  با واردات کامیون‌های دسته دوم موافقت شده، اما این خودرو‌ها هنوز در گمرک به سر می‌برند و همکاری‌های لازمی برای ترخیص این کامیون‌ها  انجام نشده است.

انصافی در آخر تاکید کرد: مولفه حمل و نقل اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد کشور دارد و دولت موظف است برای ثبات اقتصادی توجه ویژه‌ای به مسئله و توسعه و نوسازی این موضوع داشته باشد چرا که  این  امر رابطه تنگاتنگی با معیشت و یا حتی جان مردم دارد.

قطعات خودرو های سنگین بی کیفیت نیست، در صورت اثبات بی کیفیتی غرامت دریافت کنید

یکی از نکات مهم موجود در صحبت‌های رئیس اتحادیه مسافربران استان تهران، نبود قطعات یدکی باکیفیت مناسب در بازار است که باعث به زحمت افتادن رانندگان برای تعمیر و نگهداشت ناوگان حمل و نقل کشور می‌شود.

«سید مهدی کاظمی» سخنگو و عضو هئیت مدیره اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات در گفتگو با  خبرنگار بازارنیوز ضمن رد ادعای  رئیس اتحادیه  مسافربری استان تهران مبنی بر بی کیفیتی لوازم یدکی خودرو‌های سنگین گفت: صنف رانندگان ماشین‌های سنگین به ویژه اتوبوس و کامیون همواره قابل احترام بوده و هستند چرا که این افراد نقش به سزایی  در سیستم حمل و نقل کشوری را ایفا می‌کنند، اما بنده با قاطعیت عرض می‌کنم که قطعات یدکی خودرو‌های سنگین همواره در بهترین کیفیت در بازار ارائه شده و خواهند شد.

 سخنگوی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات تاکید کرد: تامین لوازم یدکی خودرو‌های سنگین  و باربری همواره جزو یکی از مهمترین وظایف اتحادیه ما محسوب می‌شود و تاکنون همکاران و اعضای اتحادیه  فروشندگان لوازم یدکی خودرو سعی کرده اند لوازم یدکی با کیفیتی را در بازار عرضه کنند.

وی ضمن اشاره به خبر مبتنی بر بی کیفیت بودن لنت ترمز اتوبوس حامل خبرنگاران در آذربایجان شرقی خاطر نشان کرد:  ضمن ابراز همدردی با خانواده دغدار خبرنگاران مغفور، باید یادآور شد که تا کنون نظر کارشناسانه‌ای در مورد لوازم یدکی اتوبوس مذکور منعکس نشده  و باید این سوال را پرسید که اگر لنت ترمز اتوبوس دچار نقض بوده چرا راننده همان ابتدا اقدام به تعویض یا مرجوع  کردن آن قطعه نکرده است.

 کاظمی در ادامه افزود: به عنوان یکی از اعضای هئیت مدیره اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات اعلام می‌دارم که این اتحادیه همواره سعی کرده بهترین قطعات یدکی از لحاظ کیفیت را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد.

عضو هئیت مدیره اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات در آخر متذکر شد: مصرف کنندگان پس از نظر کارشناسی متخصصان حوزه قطعات یدکی، علیرغم دریافت وجه خود می‌توانند به دلیل بی کیفیت قطعه مذکور غرامت نیز دریافت کنند.

تحریم، عامل به وجود آمدن وضع موجود

 با توجه به  صحبت های انجام شده، بسیاری از کارشناسان حوزه حمل و نقل و خودرو معتقدند که تحریم و عدم خودکفایی در تولید  قطعات یدکی خودرو باعث به وجود آمدن وضع موجود در سیستم حمل و نقل شده است.

برند سوئدی « ولوو» یکی از مهمترین و معتبر ترین شرکت های فعال در بخش خودرو های سنگین به ویژه اتوبوس و کامیون های بار بری است که طی چند سال حضور خود در ایران ، جایگاه مهمی در سیتم حمل و نقل کشور پیدا کرده بود.

با تشدید تحریم های آمریکا ، این شرکت سوئدی مجبور به خروج از ایران شد  و اکنون سیستم حمل و نقل کشور با  خودرو های باقی مانده ازاین شرکت به حیات خود ادامه داد است و متاسفانه در این سال ها هیچ خبری دال بر شروع خط تولید خودروی سنگین ایرانی و خودکفایی ایران در این بخش نشنیده‌ایم.

قاچاق ۲,۴ میلیارد دلاری قطعات خودرو در سال ۹۸

علاوه بر این، موضوع لوازم یدکی خودرو‌ها به ویژه خودرو‌های سنگین نیز از دیگر مشکلات موجود در این بخش است؛ طبق آخرین آمار‌های بدست آمده در سال‌های ۹۵ و ۹۶ بین یک میلیارد و ۳۰۰ تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار واردات قاچاق لوازم یدکی خودرو را شاهد بوده ایم که این عدد در سال ۹۷ به حدود ۲ میلیون دلار رسید و در سال ۹۸ نیز شاهد واردات غیرقانونی ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری قطعات خودرو بوده ایم؛   از این میان، آماری بالغ بر ۳۵ درصد از کل این آمار و ارقام متعلق به قطعات یدکی خودرو‌های سنگین است.

حال با وجود چنین چالشی باید دید که چرا طی این سال‌ها خودکفایی در حوزه خودرو‌های سنگین در همه سطوج به وجود نیامده و تا چه زمانی مردم باید قربانی چنین بی تدبیری‌هایی باشند.

گفتنی است که در سال  ۹۷ نیز اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه علوم تحقیقات نیز به دلیل فرسودگی و نقص فنی حاصل از ترمز دچار واژگونی و احتراق شد که در نتیجه تعدادی از دانشجویان این دانشگاه در پی این حادثه جان باختند.

حال باید دید تا چه زمانی اتوبوس‌های مرگ در جاده‌های درون و برون شهری کشور جولان خواهند داد.