همنوا: دریاچه اورمیه برای مردم آذربایجان نقش حیاتی دارد و تمام آذربایجان تحت تاثیر شرایط اقلیمی (دما، رطوبت و بارش) آن میباشد و نجات این دریاچه باید اولویت اول همه ما باشد. متاسفانه دریاچه ارومیه اصلا جزو اولویت ها در دولت فعلی نیامده است و این امر از عملکرد و اقدمات نهادهای مرتبط قابل درک است. البته این بدین معنا نیست که دولتهای قبلی که با شعار احیای دریاچه رای مردم آذربایجان را گرفته بودند عملکرد قابل قبولی داشته اند.

در دوره های قبلی با شعار و بهانه بهبود معیشت، خودکفایی ، امنیت غذایی و تامین آب شرب اقدام به احداث سدهای بیشمار در حوضه آبریز دریاچه و توسعه بی رویه اراضی کشاورزی کردند و این اقدامات با کاهش حق آبه بدون لحاظ ظرفیت اکولوژیکی دریاچه و با الگوهای غیر اصولی کشت و آبیاری صورت گرفت و علاوه بر هدر رفت آب ، هیچ بهبودی در معیشت و امنیت غذایی مردم منطقه ایجاد نکرد.

عدم تخصیص حق آبه دریاچه باعث پسروی آب و کاهش وسعت دریاچه شد و بخش اعظمی از پهنه دریاچه تبدیل به نمکزار گردید این امر محیط زیست منطقه را دچار تغییر و هوای معتدل آذربایجان ،تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی شد که علاوه برنمک بسیاری از آلودگیها، شامل فلزات ومواد سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و کشاورزی که سالیان سال از طریق آبهای سطحی و زیر سطحی به پهنه دریاچه نفوذ کرده بودند با شرایط بوجود آمده این مواد سمی هوازی شده و به احتمال زیاد بیماری های تنفسی ، قلبی و عروقی برای مردم منطقه به ارمغان آورده است البته این ارمغان نامبارک فقط برای آذربایجان نخواهد بود بلکه ساکنین تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری دریاچه هم متاسفانه از این امر متاثر میشوند.

امسال هشتمین سال تاسیس ستاد احیای دریاچه اورمیه است که طبق تقویم اعلامی خودشان ما باید امسال برای برپایی جشن احیا آماده میشدیم که متاسفانه علی رغم صرف بودجه های کلان توسط نهادها و ارگانهای دولتی امروز شاهد آن هستیم که تراز آبی دریاچه از زمان شروع فعالیت ستاد احیا هم پائین تر است. حال باید از مدیران ارشد این سوال مطرح شود که نتیجه این همه اقدام با صرف هزینه های گزاف چه بوده است ؟ و آیا گزارشات پرطمطراق اجرایی شما قطره ای آب برای دریاچه شده است؟ همه مدیران ارشد فعلی و سابق ادارات و نهادهای دولتی مرتبط باید پاسخوگی ناکارآمدی خود در بحث احیای دریاچه اورمیه باشند.

جهاد کشاورزی در مورد اقدمات پر هزینه خود در خصوص کنترل و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و دلایل عدم حصول نتیجه باید به مردم پاسخگو باشند. وزارت نیرو و شرکت های آب منطقه ای استانهای آذربایجان در خصوص عدم تامین آب از منابع جدید و نافرجامی در پروژه های مرتبط با تسهیل و افزایش آب ورودی به دریاچه از طریق اقدامات فیزیکی و سازه ای باید به طور شفاف به پیشگاه ملت ارائه دلیل کنند.

دانشگاهها، جهاد کشاورزی و اداره کل حفاظت محیط زیست در خصوص اقدمات مطالعاتی بی نتیجه خود که با بودجه های کلان انجام داده اند باید پاسخگو باشند.

از سازمانهای بازرسی و دادستانی کل درخواست میکنیم از مقام مدعی العمومی به دنبال پاسخ این موارد بوده و پیگیریهای قضایی در خصوص تخلفات، قصور در مسئولیت، حیف و میل بیت المال، آسیب به محیط زیست توسط این ادارات و نهادها را آغاز نمایند.

در نهایت از دولت درخواست میکنیم در سریعترین زمان جهت جلوگیری از خشکیدن کامل دریاچه اورمیه که مستقیما زندگی میلیونها آذربایجانی را تحت تاثیر قرار میدهد نسبت به موارد زیر اقدام نمایند:

۱. تعجیل در رهاسازی حق آبه از سدهای منتهی به دریاچه ارومیه

۲. تسریع در پروژه های نیمه تمام، تشکیل ستاد ارزیابی اقدمات ستاد احیا

۳. از سرگیری برنامه های احیا با نظارت و مدیریت کارآمدتر

۴. اعلام دریاچه اورمیه به عنوان بحران محیط زیستی

۵. در اولویت اول قراردادن دریاچه ارومیه در برنامه های دولت

این را هم بدانیم که شاید مشکلات اقتصادی را بتوان با حذف مسائل رفاهی و تقویت تاب اوری تا حدودی تحمل کرد ولی آسیب به سلامتی و محل زندگی هزینه های غیر قابل جبران و عواقب خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.

همچنان به امید آینده ای بهتر هستیم.

______________________

*احمد رحمانی مقدم، مدیرعامل خانه فعالین محیط زیست وتوسعه پایدار آذربایجان‌شرقی