ایرنا نوشت: شادی و نشاط یکی از نیازهای فطری بشر است و به فراخور آن جوانان به لحاظ داشتن نیروی مضاعف به دنبال اظهار یا تخلیه انرژی درونی خود در هر نقطه و مکان اقدام می کنند، چهارشنبه سوری یکی از بهانه ها مردم ایران برای شادی است. به عقیده بسیاری از روانشناسان، یک فرد خوشحال واقعی ضمن داشتن مهارت کنترل زبان، از بیهودگویی پرهیز و سعی می کند با تجربه ای که دارد نسبت به رفع اشتباه های خود اقدام کند. بنابراین اشخاصی که دارای این شاخصه باشند نه تنها جزو افراد شادمان و با نشاط جامعه به شمار می آیند بلکه می توانند دیگران را تحت تاثیر رفتار و اخلاق خود قرار داده و با روحیه دادن، دیگران را امیدوار به فردایی بهتر کنند. ثریا علوی نژاد، روانشناس کودک و نوجوان در این مورد به خبرنگار گروه اجتماعی ایرنا می گوید: نیاز است که نخست با پرورش جسم نوجوانان و جوانان به سلامت و تناسب اندام این قشر توجه ویژه کرد و با اهمیت دادن به سه مقوله اعتماد، امنیت و آرامش نسبت به پرورش جان آنان با هدف کاهش استرس و اضطراب، تلاش کرد و در مرحله بعدی با ایجاد کسب و کار برای این قشر فعال به دنبال زمینه سازی تفریح، سرگرمی و لذت و استراحت آنان بود. ثریا علوی نژاد ادامه داد: نشاط، روحیه دادن و داشتن انگیزه، جامعه را به سمت شادابی سوق می دهد و در کنار این موارد نیاز است نسبت به تقویت عزت نفس افراد تلاش کرد و در این خصوص اگر بخواهیم نوجوان و جوان جامعه نمونه یک فرد خوشحال باشد باید مهارت کسب و کار را به آنان آموزش دهیم و جزو دروس پایه این قشر قرار دهیم. وی گفت: برای ایجاد اعتماد و بالا بردن عزت نفس یا همان بهداشت روانی در میان قشر جوان، نیاز است که با کشف استعداد و علاقه جهت تامین معاش، زمینه کسب و کار آنان را فراهم کرد. این روانشناس افزود: جوانی که به کسب و کار رو می آورد و مشغولیت فکری دارد، احساس مفید بودن، اعتماد به نفس و عزت نفس در او برانگیخته شده و سلامت روان و نشاط در زندگی شخصی، خانواده و به دنبال آن شادی در جامعه رونق پیدا می کند. علوی نژاد گفت: زمانی نارضایتی و به دنبال آن بدبینی در یک جامعه به وجود می آید که افراد آن تک بعدی رشد کنند. برای نمونه کسب تحصیلات عالی شاید با رضایت فرد باشد ولی چنانچه با شغل و درآمد آن همخوانی نداشته باشد، این تناسب ناهمگون نارضایتی فرد و به دنبال آن عدم رعایت حقوق دیگران و هنجارشکنی ها را در جامعه با خود به همراه خواهد آورد. وی اظهارداشت: بین غنی سازی کیفیت تفریح، لذت، سرگرمی، استراحت، اقتصاد، فرهنگ، سیاست و شادمانی رابطه وجود دارد و در بعد کیفیت سازگاری با طبع جسمانی و روانی می توان برای نمونه به پیاده روی، سوارکاری، شنا، رسیدگی به گل و گیاه، خوردن، گشاده رویی، بوی خوش، پاکیزگی و آراستگی، همنشینی با بزرگان و فرزانگان به عنوان مصادیق تفریح و لذت اشاره کرد. این روانشناس گفت: دنیای مجازی، بازی های رایانه ای، فیلم و سریال و موزیک از جمله مواردی است که بیشتر جوانان و نوجوانان با آنها سر و کار دارند ولی این موارد را نمی توان جزو شادابی یک جامعه برشمرد بلکه لذت تفریح و شادمانی واقعی زمانی باید سنجیده شود که کیفیت لذت و تفریح جامعه و به ویژه در میان جوانان و نوجوانان با عزت نفس و اعتماد به نفس همراه باشد. * شادی در چهارشنبه سوری این روانشناس درباره شادی در چهارشنبه سوری گفت: چهارشنبه سوری یکی از آیین های سنتی ایرانیان است و از دیر زمان مردم در آخرین شب چهارشنبه سال و تا پیش از عید نوروز با تهیه بوته و هیزم و برپایی آتش و همچنین تهیه خوراکی های خاص این روز، نسبت به برپایی جشن ملی اقدام می کردند و رفته رفته با تغییر زندگی جوامع، آیین چهارشنبه سوری نیز تغییر کرد و استفاده از ابزار مختلف در این مراسم موجب شده که هدف تا حدودی به فراموشی سپرده شود. علوی نژاد افزود: امروز جوانان و نوجوانان به طور داوطلبانه به عنوان بانی این مراسم سعی در برگزاری آبین چهارشنبه سوری با برنامه های از پیش طراحی شده دارند و خانواده ها و مسئولان انتظامی باید با کنترل هیجانات غیرمتعارف این قشر با هدف ایجادی شادی و نشاط، از به وجود آمدن خطرات انسانی و کاهش آن جلوگیری کنند. *هنجار گریزی‌ها سال به سال رو به فزونی است مجید ابهریف جامعه شناس نیز گفت: بکار گیری ترقه های عجیب، نورافشانی های بی جا، فشفشه های خطرناک و پر سر و صدا به نام جشن چهارشنبه سوری را باید به عنوان رفتارهای نابهنجار درنظر گرفت. این هنجار گریزی‌ها سال به سال فزونی یافته به نوعی که با وقوع خطرات جبران ناپذیر در بسیاری از موارد با جریحه دار شدن احساسات مردم، برخورد نیروهای انتظامی و امنیتی شدیدتر هم شده است. ابهری افزود: چنانچه واقعیت چهارشنبه سوری برای نوجوان به درستی معرفی شود، طبیعتاً برپایی این آیین با ترقه و بمب دستی همراه نخواهد شد و در نهایت با بر پا کردن دو تکه آتش و پریدن از آن، مراسم به نحو مطلوب و به دور از هرگونه خطرآفرینی برگزار خواهد شد. وی گفت: باید افکار، عقاید و نگرش جوانان را نسبت به مسائل مختلف آماده ساخت و در عین حال با همین نگاه و توجه به سنت آیینی و باستانی جامعه، آنان را از فرهنگ بیگانه بی نیاز کرد. چهارشنبه سوری یک آیین سنتی است که باید واقعیت آن را پذیرفت، نه اینکه اطرافش حساسیت ایجاد و آن را تبدیل به یک مساله امنیتی کرد. *برگزاری آئین چهارشنبه سوری هیچ اشکالی ندارد فربد فدایی، عضو انجمن علمی روانشناسان ایران نیز گفت: برگزاری آیین چهارشنبه سوری به طور سنتی هیچ اشکالی ندارد بلکه حرکات یک عده هنجارشکن در این مراسم است که جان و مال مردم و جامعه را با خطر مواجعه می سازد، اشکال دارد. فربد فدائی اظهار داشت: برپایی جشن و آیین های ملی و مذهبی در کشور نه تنها به انسجام جامعه کمک می کند بلکه در شکل گیری و هویت ملی مردم ایران نقش و جایگاه بسزایی دارد. این روانپزشک افزود: برخی از این مراسم و آیین های ملی و مذهبی، جنبه ملایم و تلطیف شده ای دارد. نکات مثبت آن فراوان است و برای مثال می توان به برگزاری آیین های مربوط به ایام عید نوروز اشاره کرد که شهرت جهانی پیدا کرده با تغییر فصل به خوبی تغییر در روحیات و رفتار مردم را می توان مشاهده کرد. فدائی گفت: برخی از آیین های ملی در طول زمان تا کنون تغییر شکل پیدا کرده و به نحوی که وجوه مثبت و متاسفانه وجوه منفی و خارج از سنت در آن کم و زیاد شده است. در خصوص چهارشنبه سوری چنانچه به صورت سنتی برگزار شود وسیله ای برای تجدید نمایش هویت ملی است اما اگر قرار باشد با یکسری حرکات ناهنجار و استفاده از مواد محترقه همراه شود، سبب آزار و اذیت دیگران و صدمه به خود فرد می شود. وی افزود: طی چند سال اخیر همانطور که شاهد بودیم در این ایام انفجار ترقه، نارنجک و موشک پرتاب کردن سبب به وجود آمدن خسارت جانی و مالی فراوان شده و در مرحله نخست خانواده ها و بعد نیروی امنیتی و انتظامی را به طور ناخواسته در راستای برپایی امنیت و جلوگیری از به وجود آمدن خسارت، درگیر کرده است. فدائی گفت: برای اینکه هویت مراسم چهارشنبه سوری و این آیین حفظ و به نحو مطلوب برگزار شود، بهتر است، به صورت کنترل شده و توسط خانواده ها در هر محله که متضمن جان و روح دیگران نیز است، به صورت عادی برگزار شود. وی ضمن موافقت با برگزاری مراسم چهارشنبه سوری اظهار داشت: جلوگیری از برگزاری این آیین تبعات منفی بسیار شدیدی دارد که توصیه نمی شود، چرا که همیشه یک عده افراد هستند که مسائل و شخصیت خود را به وسیله رفتارهای خلاف هنجار و ضد اجتماعی بروز می دهند و از طرفی مراسم چهارشنبه سوری فرصتی در اختیار این افراد ضد اجتماعی قرار می دهد که با آزار دیگران و انفجار ترقه و نارنجک و با پرواز دادن موشک و فشفشه که خیلی هم خطرناک است، موجب سلب آسایش دیگران و صدمات جانی به صورت جسمی و روانی شوند. این روانپزشک اظهارداشت: عوارض روانی انفجار مواد محترقه مشکل عمده ای است که ایجاد تنش و اضطراب در دیگران می کند و همچنانکه در طول سالهای گذشته شاهد بودیم این حرکات پرخطر و حتی مرگبار، صدمات جسمی در ناحیه چشم و دست و سوختگی بدن بسیاری از برگزار کنندکان را به همراه داشته است. فدائی تصریح کرد: خود افرادی که با این وسایل در ارتباط هستند و در ایام و مناسبت های خاص استفاده می کنند نیز در معرض خطر قراردارند و بکارگیری این وسایل متاسفانه همه ساله جان عده زیادی را می گیرد و به میزان قابل توجهی از هموطنان را مجروح می کند و نخست خانواده ها سپس نیروی انتظامی به عنوان عوامل بازدارنده باید مانع از به وجود آمدن رفتارهای ضد اجتماعی شوند. وی تاکید کرد: برای برگزاری آیین شب چهارشنبه سوری به شکل سنتی توصیه می شود. در هر محله اهالی آن جایگاهی برای پریدن از روی آتش را در نظر گرفته تا ضمن کنترل حرکات شرکت کنندگان از به وجود آمدن حادثه و صدمات جبران ناپذیر جلوگیری شود. گزارش از سید مهدی حسینی