نویسنده: برهان حشمتی

    در حالی که تصور می رفت پس از جنگ قراباغ، به علت ایفای نقش بسیار مهمی که دینداران جمهوری آذربایجان در این جنگ و بازپس گیری اراضی اطراف قراباغ داشتند، فشار بر اسلام گرایان این کشور کاهش یابد، بطور کاملا برعکس، نمونه هایی از افزایش سرکوب و فشارها بر اقشار اسلام گرا در جمهوری آذربایجان بروز کرده است. البته، برخی ناظران معتقدند  پس از پیروزی در جنگ قراباغ، به علت احساس قدرت و غرور حکومت و این تصور که به علت موفقیت ناشی از پیروزی در جنگ قراباغ، مخالفت با این حکومت دشوار شده است و هیچ واکنش مخالفت آمیز جدی نمی تواند ضد حکومت ابراز شود، کل جامعه تحت فشار قرار گرفته است. چنانکه  الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان و همسر و معاونش ، خانم مهربان علی اوا  حتی بسیاری از طرح هایی را که برای تصفیه حکومت و حزب حاکم نیز در سر داشتند، با استفاده از  شرایطی که پس از جنگ قراباغ بروز کرد، عملیاتی کرده اند و اکثر یا تقریبا تمامی عناصر قدیمی و غیرقابل اعتماد خود را از هیات مرکزی حزب حاکم (یاپ) کنار گذاشتند و تصفیه حزب حاکم نیز در این دوره انجام شد. همچنین ، پس از پیروزی جنگ قراباغ، حکومت آب بهاء و قیمت برق را بطور صد در صد افزایش داد که این نیز حرکتی بود که چنین افزایش صد در صدی بخاطر نارضایتی شدیدی که در جامعه ایجاد کرد، قبل از ایجاد فضای قدرت ناشی از پیروزی جنگ قراباغ اصلا قابل تصور هم نبود.  در این دوره، مخالفان غربگرا هم که معمولا از نوعی آزادی عمل در برگزاری تجمعات کوچک و گردهمایی های خبری و از این دست تحرکات برخوردار بودند، در دوره اقتدارگرایی پس از جنگ قراباغ ، از این "حق" نیز محروم شده اند و حتی وبلاگ نویسان و گردانندگان کانال های یوتیوبی پناهنده به کشورهای اروپایی نیز در این کشورها هدف حمله عوامل اجیر شده از طرف حکومت جمهوری آذربایجان قرار گرفته اند. بنابراین،  قشر اسلام گرایان و دینداران شیعه در جمهوری آذربایجان نیز  از قاعده این دور جدید سرکوب مستثنی نبوده است و همانند سایر اقشار مردم تحت فشار بیشتری پس از جنگ قراباغ قرار گرفته است.

اما، واقعیت این است که اقشار اسلامگرای شیعه جمهوری آذربایجان از نظر حکومت این کشور حساب جداگانه ای دارد و هر سرکوب و فشاری که بر سایر اقشار جامعه اعمال می شود، چندین برابرش باید بر اقشار اسلامگرای شیعه وارد شود. تجربه سه دهه موجودیت جمهوری آذربایجان پس از فروپاشی شوروی نیز این را ثابت کرده است. به گونه ای که حزب اسلام و رهبرانش به عنوان یکی از اجزاء  بخش اسلامگرای شیعه جامعه جمهوری آذربایجان طی این سه دهه، بیش از همه احزاب ثبت شده و ثبت نشده این کشور تحت فشار بوده است و تمامی رهبران این حزب ، به هر حال به زندان انداخته شده اند. به این معنا که از نظر حکومت فرقی نداشته است که شخصی مثل حاج علی اکرام، مشهور به ابوذر قفقاز که زبان انتقادی تیز و برنده ای داشت، رهبر این حزب باشد یا شخصی مثل حاج الهام علی اف که زبانی لیّن دارد و بیش از سیاستمدار بودن به معلم اخلاق بودن شهرت دارد، رهبر حزب اسلام باشد، هر دو باید به زندان انداخته شوند.

اما، چه شد که پس از جنگ قراباغ، فشارهایی که بر اقشار دیندار شیعه در جمهوری آذربایجان اعمال می شود ، بیش از فشارها بر سایر طبقات و احزاب و گروه ها طراحی شده است؟ چنانکه این را در تشدید سرکوبی که علیه دختران دانش آموز محجبه ، در بی اعتنایی به تمامی درخواست های مردم و روحانیون برای گشایش مساجد بسته شده به بهانه کرونا، در اهانت به شهدا و خانواده شهدای دیندار و جلوگیری از اجرای شعائر شیعی در تشییع و دفن شهدا و... مشاهده کردیم و نهایتا اینکه در این فضا،  برای بازداشت شدگان دینداری همچون حاج الهام علی اف و حتی فردی که وی را همراهی می کرد و نیز یونس صفروف، ضارب فرماندار ستمگر گنجه و نیز افرادی که هیچ ارتباطی با این رویداد نداشته اند ولی به این بهانه دستگیر شده اند، مجازات های بسیار سنگین در نظر گرفته شده است!  تمامی این شواهد و قرائن نشان می دهد که دیکتاتوری پس از جنگ قراباغ، شدت سرکوب علیه دینداران را بسیار بیشتر از شدت سرکوب سایر اقشار جامعه طراحی کرده است! علت چیست؟

علت این طراحی را می توان در نگرانی حکومت از نقشی که دینداران در جنگ برای بازپس گیری اراضی اطراف قراباغ ایفاء کردند، جستجو کرد. واقعیت این است که گرچه حکومت جمهوری آذربایجان از قشر دیندار در پیشبرد این جنگ به خوبی استفاده کرد، اما در همین برهه به قدرت و توان و ظرفیت و انگیزه اقشار دیندار شیعه جمهوری آذربایجان نیز به خوبی پی برد. این قشر با انگیزه و شهادت طلب، توانست گره ای 30 ساله را در جمهوری آذربایجان که هیچ نیروی دیگری قادر به گشودنش نبود، بگشاید. انگیزه ای که اقشار دیندار جامعه جمهوری آذربایجان از آموزه های اسلام شیعی دریافت کرده بود، موجب شد که سخت ترین خطوط جبهه توسط جوانانی شکسته شود که در این مکتب پرورش یافته بودند و این در حالی بود که جوانان رقاص و خواننده پرورش یافته مکتب چندفرهنگ گرایی و تساهل و لائیسم، هیچ  انگیزه و رمقی برای حضور در جبهه های جنگ نداشتند و حتی پرورش یافتگان دوره های آموزشی ناتو و آموزشگاه های نظامی ترکیه و تروریست های اجیر شده نیز صرفا به موثر واقع شدن پهپادهای اسراییلی و ترکیه ای دلخوش کرده بودند و هیچ انگیزه و توانی برای خط شکنی واقعی نداشتند. چنانکه در بسیاری جاها، ارامنه فرار کرده و رفته بودند، اما  به اصطلاح نظامیان آموزش دیده، جسارت پیشروی به مناطق خالی را نیز نداشتند و قبل از آنها، رزمندگان پرورش یافته در مکتب تشیع وارد این اراضی شدند و درهای مساجد را گشودند و نماز اقامه کردند و اذان گفتند. گرچه، در این فضای در هم ریخته، برخی مزدوران و وابستگان به ترکیه نیز برای حیله گری و القائات رسانه ای، بعضا حرکت های به ظاهر مذهبی بیگانه با هویت مردم شیعه جمهوری آذربایجان را با استفاده از توان رسانه ای ترکیه به نمایش گذاشتند. اما، اینها هیچ یک نمی توانست اصل و ماهیت ماجرا و واقعیات را تغییر دهد. واقعیت، صحنه هایی بود که قشر رزمنده واقعی و پرورش یافتگان مکتب تشیع در شهرها و روستاهای بازپس گرفته شده، آفریده بودند. در تربیت این قشر و نسل رزمنده نیز روحانیون مجاهدی نظیر حاج الهام علی اف که اکنون مورد غضب شدیدتر حاکمیت چندفرهنگ گرا و وابستگان صهیونیسم قرار گرفته است، نقش اصلی را داشته اند. از این رو، همانطور که این رزمندگان جنگ قراباغ پس از پایان جنگ هدف انواع بی مهری و کینه ورزی و مجازات های اعلام نشده  حکومت قرار گرفتند، مربیان این قشر نیز با همان مجازات ها روبرو شده است.

علاوه بر این، یک انگیزه مهمتر و اصلی نیز  برای افزایش فشار و سرکوب حکومت چندفرهنگ گرا بر اقشار دیندار و رهبران و مربیان این قشر و روحانیون شیعه دارد و آن هم حل نشده باقی ماندن و افزوده شدن گره ای دیگر بر گره قراباغ کوهستانی است که برغم تمامی جانفشانی ها و خون های ریخته شده، لاینحل باقی ماند و مورد معامله شبانه نهم – دهم نوامبر 2020 قرار گرفت. در این دوره جدید تاریخی نیز ، حکومت چندفرهنگ گرای وابسته به صهیونیسم در واقع مهمترین منتقد خود در مساله قراباغ کوهستانی را ، اقشار دیندار می داند. حکومت چندفرهنگ گرا به خوبی می داند که تنها نیروی با انگیزه و دارای ظرفیت واقعی که می تواند آزادی قراباغ را  بطور عملیاتی خواستار شود، اعضا و جوانان همین قشر دینداری است که با تلاش و مجاهدات روحانیونی همچون حاج الهام علی اف تربیت می شوند. بنابراین، از نظر مستشاران صهیونیستی حکومت چندفرهنگ گرا باید روحانیونی همچون حاج الهام علی اف تحت شدیدترین فشارها و سرکوب قرار بگیرند تا نسل جدیدی برای مطالبه آزادی قراباغ تربیت نشود.

اما، «و مکروا و مکرالله والله خیرالماکرین». این  وعده خداوندی است که چندفرهنگ گرایان و لائیک ها و زندانی کنندگان روحانیون و مجاهدان توان درک آن را ندارند. قطعا براساس وعده الهی، مکر و حلیه ای که برای صدور حبس طولانی مدت و حبس ابد برای روحانیون و دینداران جمهوری آذربایجان طراحی شده است، به ضرر طراحانش نتیجه خواهد داد.